Mỹ đã bí mật chuyển 400 triệu USD cho Iran đổi 4 người Mỹ?

Theo bài báo trên The Wall Street Journal ngày 3.8, số tiền trị giá 400 triệu USD này được chia thành nhiều loại tiền khác nhau, trong đó có euro và franc Thụy Sĩ, tờ báo Mỹ dẫn lời các quan chức quốc hội Mỹ và châu Âu cho biết trong một báo cáo hoạt động tháng 1 năm nay.

Số tiền trên do chính quyền Mỹ mua từ ngân hàng trung ương của Hà Lan và Thụy Sĩ, sau đó được nhét vào các pallet gỗ trên một chiếc máy bay bay đến Tehran.

Con số 400 triệu USD được xem là một phần trong gói 1,7 tỉ USD Mỹ cam kết trả cho Iran liên quan tới các tranh chấp từ việc hủy hợp đồng mua vũ khí giữa hai bên. Hợp đồng này được ký trước năm 1979, nhưng đã bị Mỹ cắt sau khi Washington và Tehran chấm dứt quan hệ ngoại giao từ cuộc cách mạng Hồi giáo dẫn tới sự sụp đổ vương triều cuối cùng của Iran.

Khoản tiền 1,7 tỉ USD trên là kết quả từ sự đồng thuận giữa Mỹ và Iran, sau phán quyết của một tòa trọng tài trung gian ở The Hague (Hà Lan) năm 2015. Cũng trong năm 2015, Iran đã đạt thỏa thuận lịch sử với Mỹ và các cường quốc khác liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran. Mỹ hiện nay vẫn còn phong tỏa nhiều tài sản của Iran ở nước ngoài liên quan tới việc Washington cấm vận Tehran, và sẽ được “mở” dần dần theo thỏa thuận hạt nhân. Tuy nhiên, khoản tiền 1,7 tỉ USD này không liên quan tới hàng chục tỉ USD tài sản đóng băng của Iran.

“Với việc thỏa thuận hạt nhân hoàn tất, các tù nhân sẽ được thả và đây cũng là thời điểm để giải quyết các tranh chấp”, The Wall Street Journal dẫn lời Tổng thống Mỹ Barack Obama nói tại Nhà Trắng vào ngày 17.1; ông Obama không đề cập tới 400 triệu USD như đã nói ở trên.

Tuy nhiên, việc Mỹ thanh toán tiền mặt cho Iran tháng 1 qua cũng trùng khớp với thời điểm 4 công dân Mỹ được Iran trả tự do. Các quan chức cấp cao Mỹ bác bỏ mọi mối liên hệ giữa khoản tiền này với việc trao đổi tù nhân. Họ khẳng định đó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên, không phải kết quả của cái gọi là “tiền đền bù”.

Về việc chuyển tiền mặt, các quan chức Mỹ giải thích rằng người Iran muốn nhận tiền như vậy vì họ vẫn còn gặp khó trong việc tiếp cận các hệ thống tài chính quốc tế.

“Như chúng tôi đã nói rõ, các cuộc đàm phán về việc giải quyết yêu cầu bồi thường là hoàn toàn tách biệt với những thảo luận về chuyện đưa công dân Mỹ về nhà. Không chỉ là hai cuộc đàm phán riêng biệt, mà nó còn được tiến hành bởi các nhóm khác nhau của mỗi nước”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby nói.

Mặc dù vậy, một số quan chức Mỹ khác lại xác nhận rằng nhóm đàm phán của Iran cũng yêu cầu được trả tiền mặt để phóng thích tù nhân Mỹ, vì họ muốn nhận được cái gì đó "hữu hình".

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Tom Cotton của bang Arkansas, được đánh giá là người không ủng hộ cuộc đàm phán hạt nhân với Iran, cho rằng Tổng thống Obama đã dùng 1,7 tỉ USD ấy như “tiền chuộc” đối với con tin người Mỹ tại Iran. Đồng thời, ông Cotton nói rằng việc này sẽ đặt ra những cái giá lên đầu người Mỹ, và khiến phía Iran sẽ “ăn quen”, tiếp tục bắt người vô cớ.