Kinh tế

Vì sao Mexico không phải là nước hưởng lợi lớn nhất từ NAFTA?

Thu Thảo - Thu Thảo

02/04/2017 14:14 GMT+7

Tổng thống Mỹ Donald Trump thường nói rằng Mexico là nước thắng lớn trong thương mại tự do với Mỹ. Song thời gian qua, họ không hẳn là quốc gia hưởng lợi hoàn toàn từ Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).

Theo CNN, Tổng thống Mỹ từng nhận định về NAFTA trên Twitter hôm 26.1: “Đó là thỏa thuận một chiều ngay từ đầu”. Dù vậy, thực tế kinh tế Mexico với NAFTA cho đến nay ít thể hiện rằng quốc gia Trung Mỹ là nước thắng lợi hoàn toàn.

Theo nghiên cứu mới được viện chính sách Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách thực hiện, đói nghèo ở Mexico tăng từ khi NAFTA thành luật hồi năm 1994 và kinh tế nước này thể hiện tệ hơn nhiều nước ở vùng Mỹ La tinh.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Mark Weisbrot cho biết: “Nhiều người nghĩ rằng vì lao động Mỹ thiệt hại trước NAFTA, Mexico chắc chắn hưởng lợi. Song dữ liệu lại cho thấy đây không phải là sự thật”.

“Số phận” của thỏa thuận thương mại giữa Mỹ, Canada và Mexico trở thành tâm điểm chú ý khi chính quyền ông Trump đang chuẩn bị bắt đầu đếm ngược 90 ngày để khởi động đàm phán với Mexico và Canada. Một số nghiên cứu cho thấy Mexico thực ra vừa thắng, vừa bại vì NAFTA. Thắng hay bại của nước này tùy thuộc vào ngành kinh tế. Đây cũng là điều mà kinh tế Mỹ trải qua: NAFTA làm lợi cho nông dân song lại khiến một số nhà sản xuất thiệt hại.

Phân tích dựa trên số liệu của chính phủ Mexico gần đây nhất cho thấy khoảng 55% người dân nước này không có đủ tiền trả cho nhiều khoản chi tiêu cơ bản như thực phẩm, nhà ở, chăm sóc sức khỏe, di chuyển, giáo dục và quần áo. Đây là mức tăng từ ngưỡng 52% vào năm 1994 song tương đương với việc có thêm 20 triệu người Mexico rơi vào cảnh đói nghèo.

tin liên quan

Mỹ, Mexico vẫn bất đồng về NAFTA

Các nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Mỹ và Mexico vừa thể hiện thiện chí trong việc đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), song họ vẫn chưa thống nhất ở một điểm mấu chốt.

Mexico cũng xếp thứ 15/20 khi xét về GDP bình quân đầu người của các nước Mỹ La tinh. Từ năm 1994 đến năm 2016, tăng trưởng GDP bình quân đầu người của Mexico trung bình đạt 1,2%, thấp hơn nhiều so với các nước như Colombia, Peru, Chile.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng gây khó cho Mexico. Việc quốc gia Đông Á vào Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001 cũng biến nước này trở thành đối thủ lớn nhất của Mexico về mặt thương mại với Mỹ. Tỷ trọng thương mại Trung Quốc với Mỹ tăng mạnh sau khi Đại lục gia nhập WTO, tác động đến triển vọng và thị phần của Mexico trong thị trường Mỹ.

NAFTA cũng làm tổn thương nông thôn Mexico. Mexico mất khoảng 2 triệu việc làm ngành nông nghiệp từ năm 1991 đến năm 2007. Ngược lại, nông dân Mỹ, đặc biệt là nông dân trồng ngô, sản xuất khá hơn so với đồng nghiệp Mexico - những người chỉ sở hữu nông trại nhỏ và vừa vốn thiếu thốn công nghệ tiên tiến. Hiện nay, Mexico là một trong những khách mua ngô và đậu nành Mỹ hàng đầu.

Dù vậy nhìn chung Mexico chiến thắng khi bàn đến lĩnh vực sản xuất. 80% hàng hóa Mexico vào đất Mỹ hiện được miễn thuế. Các công ty Mỹ đã và đang tạo ra công ăn việc làm ở Mexico từ khi NAFTA có hiệu lực.

Nguồn dữ liệu khác lại cho thấy tình trạng nghèo đói ở Mexico thực ra có giảm trong một số khía cạnh. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, năm 1994, Mexico có 9,2 triệu người sống trong đói nghèo, vốn được định nghĩa là sống với mức chi tiêu dưới 1,9 USD/ngày. Song hiện tại, chỉ 3,8 triệu người Mexico đang đói nghèo theo định nghĩa trên.