Vì sao HIV tăng nhanh trong nhóm đồng giới nam?

HIV là một căn bệnh thế kỷ bởi sự tấn công của virus gây bệnh vào hệ miễn dịch đang suy yếu làm cơ thể mất đi khả năng chống lại các nhiễm trùng và một số bệnh lý ác tính khác. Đây cũng là nguyên nhân gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch (AIDS) ở bất kỳ độ tuổi, giới tính nào.

HIV lây truyền qua những đường nào?

Tất cả mọi người đều có thể bị nhiễm HIV thông qua những con đường sau: Quan hệ tình dục không an toàn, không dùng bao cao su khi quan hệ tình dục. Bị dính máu hoặc dịch cơ thể của người nhiễm HIV qua các vết xước da hay bị kim tiêm dính máu nhiễm bệnh đâm phải vào người. Truyền máu hoặc các chế phẩm của máu của người nhiễm HIV. Do mẹ mang thai truyền sang cho con trong thời gian nhiễm bệnh

Nhóm đối tượng mới tăng nhanh tỉ lệ lây nhiễm HIV

Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), trước đây lây nhiễm HIV tại Việt Nam chủ yếu qua đường máu ở nhóm nghiện chích ma túy và lây qua đường tình dục ở nhóm phụ nữ mại dâm. Tuy nhiên, việc lây truyền qua đường quan hệ tình dục, trong đó có nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (gọi tắt: MSM), đang có xu hướng tăng mạnh trong những năm gần đây.

Năm 2014, tỷ lệ nhiễm HIV trung bình trong nhóm MSM là 6,7%; đến năm 2017 tăng lên 12,2%; và đến năm 2020 là 13,3%. Nam quan hệ tình dục đồng giới đang được cảnh báo là một trong những nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam hiện nay.

Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC), nếu trong thời kỳ đầu số ca nhiễm HIV tập trung ở nhóm tiêm chích ma túy, thì hiện nay con số gia tăng ở nhóm quan hệ đồng tính nam. Năm 2012 số ca nhiễm HIV mới được ghi nhận vào khoảng 2.000 người, đến năm 2021 con số này là gần 4.500 người. Thời kỳ đầu của đại dịch, nhóm tiêm chích ma túy nhiễm HIV là chủ yếu, đến giai đoạn hiện nay, nhóm nam quan hệ tình dục đồng tính nhiễm HIV chiếm tỷ lệ lớn, có đến 76% số ca nhiễm HIV mới được ghi nhận trong năm 2021 thuộc nhóm này.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thu Anh, Giám đốc Viện Nghiện cứu Y khoa Woolcock tại Việt Nam, cho biết việc gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm đồng giới nam (MSM) đã được cảnh báo hơn 5 năm trước, đây là xu hướng chung của các nước trong khu vực.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như chưa chú trọng đầu tư cho các hoạt động dự phòng có hiệu quả, không công nhận MSM cũng là nhóm dân tồn tại như các nhóm dân khác, tỷ lệ dùng bao cao su thấp, tỷ lệ bán dâm cao, tỷ lệ bao phủ của các hoạt động dự phòng thấp dẫn đến tỷ lệ HIV tăng.

HIV/AIDS gia tăng ở nhóm quan hệ đồng tính nam

MINH HỌA: REUTERS

Quan hệ phức tạp và không an toàn dẫn đến lây nhiễm HIV ở nhóm MSM

Theo BS.CKI Nguyễn Minh Thuận (Bệnh viện đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn), lây nhiễm HIV qua đường quan hệ tình dục là một trong những con đường chính làm tăng tỷ lệ nhiễm HIV. Trong đó, quan hệ đồng giới nam - nam (MSM) luôn phức tạp và tiềm ẩn những nguy hiểm lây nhiễm HIV.

Quan hệ tình dục dương vật - hậu môn: Quan hệ tình dục qua đường hậu môn mang đến nguy cơ lây nhiễm HIV cao nhất. Do niêm mạc hậu môn mỏng, niêm mạc trực tràng có nhiều mao mạch, dễ bị tổn thương, dễ chảy máu, hậu môn cũng không có các tuyến tiết chất nhờn để bôi trơn nên dễ bị trầy xước. Thông qua những vết thương đó, virus HIV sẽ xâm nhập từ người bị nhiễm HIV sang người lành. Quan hệ tình dục qua đường hậu môn không sử dụng chất bôi trơn cũng như bao cao su sẽ gây trầy xước hậu môn khiến virus HIV dễ dàng xâm nhập vào cơ thể đối phương.

Cùng quan điểm, bác sĩ Calvin Q Trịnh (Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TP.HCM) cho biết sở dĩ số ca HIV tăng trong nhóm đồng tính nam là do quan hệ tình dục không dùng bao cao su qua ngã hậu môn. Thường nhóm này không sử dụng bao cao su và hậu môn cũng không đúng chức năng để quan hệ tình dục, dẫn đến niêm mạc, cơ dễ tổn thương, lây lan bệnh qua đường máu.

"Thường âm đạo phụ nữ rộng hơn, nhiều nếp gấp cơ chứ không phẳng, và có tuyến bartholin tiết dịch nhờn. Còn khi quan hệ qua hậu môn không dùng bao cao su hay gel bôi trơn thì việc cọ xát này gần như 99% gây tổn thương niêm mạc hậu môn và dương vật, không tránh khỏi việc lây nhiễm HIV", bác sĩ Calvin Q Trịnh phân tích.

Quan hệ dương vật - dương vật: Vi rút HIV có rất nhiều trong tinh dịch, vì vậy hành động cọ xát dương vật vào nhau cũng khiến bệnh lây truyền. Thêm nữa, đầu dương vật chỉ được bảo vệ bởi lớp niêm mạc mỏng chứ không phải lớp da thường, vì vậy trong quá trình cọ xát, âu yếm, có thể tạo ra những vết trầy xước, tổn thương mà mắt thường không nhìn thấy được cũng vô tình tạo môi trường cho virus HIV xâm nhập.

Quan hệ miệng (oral sex): Mặc dù quan hệ bằng miệng có tỷ lệ nhiễm bệnh ít hơn nhưng nếu người nhiễm HIV bị lở miệng, chảy máu chân răng hay loét miệng thì cũng sẽ có khả năng lây bệnh cho người còn lại.

Bác sĩ Thuận cho biết thêm, hiện nay nhiều cặp đồng tính nam đã sử dụng chất bôi trơn khi quan hệ tình dục vừa để tăng khoái cảm vừa để tránh việc xây xát. Thậm chí, họ đã coi chất bôi trơn như “thần dược”, có thể ngăn ngừa virus HIV và quên luôn việc sử dụng bao cao su.

"Đây là một suy nghĩ thiếu căn cứ, không khoa học. Chất bôi trơn có thể làm giảm nguy cơ trầy xước chứ không hoàn toàn loại bỏ, nhất là khi quan hệ mạnh. Mặt khác, một tỷ lệ nhất định có xu hướng quan hệ tình dục không an toàn, thường xuyên thay đổi bạn tình, tiêm chích ma túy, quan hệ tình dục với cả nam và nữ. Đường lây của nhóm thường chồng chéo nên tình trạng khó kiểm soát hơn", bác sĩ Thuận chia sẻ.