Bài: Đà Thư
Ảnh: L.M.Hạ
Sỏi và đá đã được sử dụng để biểu thị cho sự linh thiêng của Nhật Bản từ thời xa xưa. Do đó, sự phát triển của vườn đá để thể hiện tư tưởng Thiền là một quá trình chuyển đổi dễ dàng. Sức hút của khu vườn này đến từ sự “im lặng” và bình dị đến lạ thường.
Ngôi chùa cổ...
Chùa Ryoanji ở Kyoto nổi tiếng nhất nhì Nhật Bản với một vườn đá rất đặc biệt, hàng năm thu hút vô số khách viếng thăm. Khu phức hợp này vốn là nơi ở của gia tộc Fujiwara vào thế kỷ 11 và được cải tạo thành Thiền viện vào năm 1450.
Hồ cảnh lớn với những hòn đảo nhỏ giữa hồ cũng là một nét khác biệt khác của chùa giữa vô số đền đài. Trong khuôn viên chùa có một nhà hàng nhỏ chuyên phục vụ những món đặc sản Nhật Bản. Và những tác phẩm nghệ thuật trên những cánh cửa trượt lấp đầy mọi không gian chính điện.
Tiếp tục lần bước ngắm những bức họa phong cách Nhật truyền thống trên những cánh cửa trượt trong một vài gian phòng Hojo - nơi ở của trụ trì ngày trước. Phía sau chùa là những khu vườn quyến rũ và một hồ cảnh lớn giữa vườn. Hãy bước qua cầu để đến ngôi đền nhỏ trên hòn đảo giữa hồ. Hay lần bước theo những con đường thanh tịnh quanh chùa. Đừng bỏ qua dịp thử món đặc sản Koyoto yodufu (đậu hũ luộc) tại nhà hàng ngay trong khuôn viên và vừa dùng bữa vừa ngắm cảnh vườn từ trong nhà hàng. Ryoanji được khắp thế giới biết đến như là một biểu tượng của phong cách nhà vườn trên cạn, với mọi yếu tố của thiên nhiên được thu gọn vào trong khoảng không gian hẹp.
Bạn nhất định phải đi chân trần trong không gian này, và có khá nhiều gian phòng để có thể ngồi thiền, tĩnh tâm trong chùa.
Trong khuôn viên chùa có một nhà hàng nhỏ chuyên phục vụ những món đặc sản Nhật Bản.
Và khu vườn bí ẩn của 15 hòn đá
Long an tự mở cửa đón khách mọi ngày trong năm, và chỉ mở vào ban ngày. Du khách tham quan phải mua vé. Thường thì nơi đây vắng vẻ hơn vào buổi sáng sớm. Đến chùa, bạn nhất định phải viếng thăm khu vườn đá, một trong những vườn đá đặc sắc nhất của Nhật Bản. Bạn phải cởi giày mới được vào xem chùa và khu vườn đá ở phía tay trái. Điều này là bắt buộc. Và tôi thấy như thế lại hay. Những bước chân vì thế sẽ ít gây tiếng động hơn, phù hợp hơn với không gian ngôi chùa đang cần một sự tĩnh tâm nhất định của khách tham quan. Có như thế bạn mới thấm hiểu thêm đôi chút về ngôi chùa độc đáo này.
Khu vườn Karesansui ở đây trông như một cái sa bàn lớn. Nền là mặt cát rộng, tượng trưng cho đại dương. Khung của khu vườn có hình chữ nhật với những viên đá wabi sabi, thể hiện sự đơn giản khiêm tốn. Từ phía đông đến phía tây, khu vườn dài khoảng 30 mét và từ phía bắc đến phía nam là 10 mét. Trong khoảng không hình chữ nhật đó, các tảng đá nhỏ được bố trí theo nhóm dường như là ngẫu nhiên. Trên đó có 14 hòn đá, hiện tại được xếp thành 5 nhóm. Trông như 5 hòn đảo trên đại dương bao la. Điều thú vị nhất với du khách là các cụm đá được sắp đặt theo một bố cục độc đáo, dù ngắm từ bất kỳ vị trí nào, cũng luôn có 1 cụm đá bị che khuất. Loại thực vật duy nhất trong vườn là những loại rêu mốc xanh bám vào các tảng đá. Toàn cảnh khu vườn thiền bởi vậy trông có vẻ yên lặng, mênh mông, mở rộng ra đến vô cùng vô tận, dù là khu vườn có tường thấp bao quanh. Bức tường thấp xung quanh đủ để ngăn cách sự bận rộn của đô thị với những hàng cây xanh được đưa vào bên trong khu vườn. Trong khu vườn, sự tối giản được làm đến tối đa. Nhưng ngôn ngữ hình tượng của nó gợi nhiều cảm xúc và mở ra một thế giới bao la như có âm nhạc của cõi lặng yên cùng biểu thị với vô lượng vô biên các cõi của vũ trụ đa chiều.
Xem và ngẫm ngợi triết lí người xưa
Nơi đây có khán đài nhỏ bằng gỗ bên hông chùa để ngắm vườn. Người ta thường nói rằng các tảng đá này được sắp xếp khéo léo sao cho người thưởng ngoạn không thể nào thấy toàn bộ 15 hòn đá ở bất kỳ vị trí nào. Thật ra, vẫn có vị trí mà ta có thể thấy hết. Nhưng vấn đề ở chỗ đó, làm sao bạn đủ trải nghiệm, thông minh và hiểu biết để tìm ra hòn đá thứ 15.
Mỗi khối đá trong khu vườn đều khắc những tên riêng về Kotaro và Hikojiro, cả hai đều là những nhân vật có thật và đã xây dựng nên công trình này. Trong khu vườn này, đại dương được mô phỏng bằng một lớp cát với những vạch chạy dài làm người ta liên tưởng đến các gợn sóng trên những hòn đảo nhỏ. Phong cảnh trên cạn là một loại hình vườn mà trong đó người ta sử dụng đá và cát để làm (ngoài ra, vườn còn có khi được trồng cỏ thêm vào). Có nhiều cách lý giải khác nhau về ý nghĩa của vườn đá - vườn thiền này. Người ta cho biết, các nghệ nhân bậc thầy của Zen đã làm ra khu vườn khô này. Nó vốn có 15 hòn đá. Nhưng hiện tại chỉ có 14 hòn. Còn một hòn nữa, người xưa lưu truyền lại, bảo rằng, dành cho thiền nhân đến đây hành công tự mình khám phá và xác định. Lúc nào cũng có khách tham quan, từ người bản xứ đến khách thập phương. Lúc nào khu vườn này cũng có người ngồi tìm tòi, chiêm nghiệm… tìm xem hòn đá thứ 15, hay tìm ra thêm những bí ẩn bất ngờ trong chính mình mà không phải lúc nào cũng khám phá được. Mọi người yên lặng đứng ngắm khu vườn, và những bước chân đi rất khẽ. Rất đông người ngồi thiền chung quanh khu vườn trên các hành lang bằng gỗ. Chắc là họ đang hành thiền để tìm hòn đá thứ 15 nhằm hoàn thiện tác phẩm theo lời dạy của người xưa.
Ryoanji được khắp thế giới biết đến như là một biểu tượng của phong cách nhà vườn trên cạn.
