Đại gia khai thác vàng lậu

Sáng qua 15.6, ông Huỳnh Khánh Toàn, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Nam, đã kiểm tra hiện trường mỏ vàng Bồng Miêu (H.Phú Ninh, Quảng Nam) để giám sát tình hình chấp hành dừng hoạt động khai thác, chế biến vàng mà địa phương đưa ra trước đó.

Điều kiện tiên quyết hiện nay là cần giải quyết hết nợ tồn đọng rồi mới xem xét gia hạn hoạt động. Trong thời gian qua công ty đào vàng có giấy phép mà không nộp thuế thì giờ ai đảm bảo sẽ thực hiện nghĩa vụ này? TS Nguyễn Văn Sơn

Thời điểm 9 giờ sáng tại khu vực nhà máy, dây chuyền và bánh khoáy vẫn đang hoạt động, máy nghiền bi mới dừng vẫn còn nóng. Tại vị trí trạm nghiền, một xe ủi cũng có dấu hiệu mới dừng hoạt động. Khu vực hầm lò Núi Kẽm (xã Tam Lãnh, H.Phú Ninh), xe xúc và xe vận chuyển quặng trong hầm lo ra bãi kết cũng có dấu hiệu hoạt động cùng với hệ thống quạt thông gió; nước trong mỏ chảy ra có màu đục. “Dấu hiệu” hoạt động liên tục từ ngày 26.5 - 15.6 của công ty này tại khu vực khai thác hầm lò Núi Kẽm còn thể hiện qua sổ theo dõi phân công công việc, bảng chấm công.

Từ thực tế hiện trường, đoàn kiểm tra của tỉnh Quảng Nam lập biên bản khẳng định Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu đã “không chấp hành yêu cầu dừng hoạt động” của UBND tỉnh và Sở TN-MT. Ông Nguyễn Viễn, Giám đốc Sở TN-MT, cho biết Công ty vàng Bồng Miêu nộp đơn xin gia hạn khai thác vàng lên Bộ TN-MT, hiện Bộ đang xem xét và chưa lấy ý kiến địa phương. Trước luồng ý kiến cho rằng doanh nghiệp vẫn có thể hoạt động khai thác trong thời gian chờ phản hồi chính thức từ cơ quan có thẩm quyền, ông Viễn cho biết: “Tỉnh đang xem xét nội dung này và hỏi ý kiến cơ quan chuyên môn cấp trên. Đây có thể coi là giai đoạn chuyển tiếp. Nhưng yêu cầu dừng hoạt động được đưa ra vì doanh nghiệp nợ các nghĩa vụ thuế, tình hình an ninh trật tự khá bức xúc và giấy phép đầu tư đã hết hạn”.

Thực tế, ngay sau khi thời hạn hoạt động và giấy phép khai thác khoáng sản của Công ty Bồng Miêu hết hạn, ngày 25.3, chính quyền UBND H.Phú Ninh, nơi trực tiếp quản lý mỏ vàng Bồng Miêu, cũng cho rằng việc gia hạn hoạt động cho Công ty vàng Bồng Miêu là “chưa hợp lý” vì nợ thuế kéo dài với số lượng lớn; nợ doanh nghiệp và các cá nhân trong quá trình cung cấp hàng hóa, dịch vụ; không quản lý tốt diện tích được giao để xảy ra tình trạng khai thác vàng trái phép; hoàn thổ chưa đảm bảo… Ở địa bàn H.Phước Sơn, nơi Công ty TNHH vàng Phước Sơn đang “đóng băng” khoản nợ lên đến 314 tỉ đồng, tình hình cũng khá lộn xộn. Ngày 8.6 vừa qua, chính quyền địa phương đã phải “triệu” đại diện của công ty này đến để nghe giải thích lý do vì sao tự ý hợp đồng với khoảng 50 lao động địa phương để hút nước, sửa lại hầm lò.

“Việc tự ý thuê diễn ra hơn 1 tháng trước đó, địa phương không được báo cáo. Lỡ xảy ra các vấn đề liên quan đến an toàn lao động, các khoản chế độ chi trả cho công nhân… thì ai chịu trách nhiệm?”, ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch UBND H.Phước Sơn, bức xúc.

Đoàn kiểm tra tiếp cận hiện trường mỏ vàng Bồng Miêu sáng 15.6 Ảnh: CTV

Lại buộc ngừng hoạt động Trong biên bản kiểm tra ngày 15.6, ông Huỳnh Khánh Toàn, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Nam, đã yêu cầu Công ty vàng Bồng Miêu dừng ngay mọi hoạt động khai thác, chế biến vàng tại mỏ vàng Bồng Miêu kể từ hôm nay (16.6). Riêng vật liệu nổ phải di dời toàn bộ ra khỏi các khu vực khai thác về kho chứa vật liệu nổ theo đúng quy định trước 19 giờ tối qua 15.6. Địa phương cũng yêu cầu quản lý toàn bộ số lượng quặng từ bãi chứa quặng tại Núi Kẽm không được chế biến và vận chuyển ra khỏi khu vực mỏ, công nhân đang hoạt động cũng phải ra khỏi khu vực (chỉ để lại lực lượng bảo vệ mỏ).

TS Bùi Quang Tín, giảng viên Khoa Quản trị kinh doanh - Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM, nhận xét trong khi chờ cơ quan chức năng gia hạn giấy phép mà vẫn khai thác vàng thì hoạt động này là bất hợp pháp, chẳng khác nào vàng tặc. Đồng quan điểm này, ông Trần Thành Hải, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần đầu tư và kinh doanh vàng VN (VGB), nhận xét đây là hành vi vi phạm pháp luật. Trong khi chờ cơ quan chức năng cấp lại giấy phép, công ty phải tạm ngưng các hoạt động khai thác. Trong trường hợp công ty không được gia hạn giấy phép, công ty phải “hoàn thổ” những nơi đã đào để lấy quặng để trả lại mặt bằng cho địa phương.

Đặt vấn đề về việc có nên gia hạn giấy phép cho Công ty vàng Bồng Miêu nữa hay không, ông Hải đánh giá Công ty vàng Bồng Miêu hoạt động khai thác vàng trong mấy chục năm, đây là một khoảng thời gian hoàn vốn tốt. Sản phẩm hàng hóa khai thác là vàng, một sản phẩm đặc biệt, luôn luôn có thị trường đầu ra cả trong và ngoài nước. Thế nhưng, công ty rơi vào tình trạng lỗ và nợ thuế triền miên thì cần xem lại có nên cấp phép để công ty tiếp tục khai thác tài nguyên khoáng sản nữa hay không.

TS Nguyễn Văn Sơn, Khoa Kinh tế và quản lý công - Trường ĐH Mở TP.HCM, khẳng định nếu chưa được gia hạn mà hoạt động thì đây là khai thác vàng lậu. Đối với các cá nhân, tổ chức trong nước từ trước đến nay đều bị cấm khai thác vàng và sẽ bị tịch thu hoàn toàn khi bị phát hiện. Vì vậy, nếu như Bồng Miêu vẫn đang khai thác vàng khi giấy phép hết hạn thì phải tịch thu toàn bộ số lượng khai thác được trong thời gian này hoặc có thể tạm thời quản lý riêng để xem xét lại sau khi giấy phép được gia hạn. “Điều kiện tiên quyết hiện nay là cần giải quyết hết nợ tồn đọng rồi mới xem xét gia hạn hoạt động. Trong thời gian qua công ty đào vàng có giấy phép mà không nộp thuế thì giờ ai đảm bảo sẽ thực hiện nghĩa vụ này?”, TS Nguyễn Văn Sơn nói.

Ông Bùi Quang Tín đánh giá: “Rõ ràng bên phía sở kế hoạch đầu tư cũng khó để thu hồi giấy phép vì công ty này còn đang nợ hàng tỉ đồng tiền thuế nhưng nếu không thu hồi thì cũng không thể đề xuất cấp trên để gia hạn giấy phép cho công ty này được vì họ đang nợ thuế. Các cơ quan chức năng của Quảng Nam phải nhanh chóng nhập cuộc nhằm ngăn chặn và xử lý ngay, kể cả biện pháp hành chính, kinh tế và hình sự nếu cần”.