'Bạc tóc' lo thưởng tết

Các năm trước, nhiều doanh nghiệp (DN) đã có kế hoạch thưởng tết cho người lao động (NLĐ) từ đầu tháng 12, nhưng năm nay, đến thời điểm này thì tình hình vẫn trầm lắng.

Với các DN ngành du lịch, hàng không, giao thông…, thưởng tết năm nay trở thành điều “xa xỉ”. Giám đốc một công ty du lịch có trụ sở tại Q.Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho hay: “Chúng tôi chủ yếu làm mảng tour nước ngoài, dịch Covid-19 khiến công ty buộc phải chuyển hướng sang làm tour nội địa. Để cầm cự qua giai đoạn khó khăn, công ty phải giảm 60% nhân sự, giảm lương 50%, chuyển văn phòng… Doanh thu không có, nếu giờ mà thưởng tết tiền mặt nữa thì coi như công ty “đóng cửa đi ăn mày”. Công ty cố gắng giữ lại vài chục voucher nghỉ dưỡng, hạn đến 31.3.2021 làm quà tặng cho nhân viên, coi như động viên anh em”.

Nhiều doanh nghiệp chưa thể chốt kế hoạch thưởng tết cho công nhân Ảnh: Độc Lập

Nhiều công nhân tại khu chế xuất Linh Trung 1 và 2 (Q.Thủ Đức, TP.HCM) cho biết năm nay DN của họ không có lương thưởng tháng 13 cho NLĐ do bị ảnh hưởng nặng bởi dịch Covid-19. Trong khi đó, lãnh đạo Công ty TNHH sản xuất thương mại nhựa Chợ Lớn cho biết tình hình kinh doanh năm 2020 gặp khó khăn, nên thưởng tết cho NLĐ không được cao như năm ngoái, mức giảm dự kiến khoảng 30 - 40% so với năm 2019.

Là DN có số lượng NLĐ đông nhất TP.HCM với khoảng 60.000 người, ông Củ Phát Nghiệp, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH PouYuen Việt Nam (Q.Bình Tân), thông tin vấn đề thưởng tết đang được tính toán, dự kiến đến cuối tháng 12.2020 mới xác định được mức thưởng cụ thể. Do năm nay dịch bệnh Covid-19 khiến gần 3.000 NLĐ bị cắt giảm nên công ty cân đối mức thưởng phù hợp với tình hình DN, tinh thần chung là có thưởng tết để động viên NLĐ như mọi năm.

Nhiều doanh nghiệp chưa thể chốt kế hoạch thưởng tết cho công nhân Ảnh: Độc Lập

Đại diện Vietnam Airlines cho biết do khó khăn vì đại dịch Covid-19, hãng này đã chủ động cắt giảm lương, thưởng của NLĐ trong suốt năm 2020. Với tình hình khó khăn kéo dài, dự kiến Vietnam Airlines sẽ không có thưởng Tết Nguyên đán 2021. Trước đó, hãng hàng không này đã nhiều lần phải điều chỉnh lương của lãnh đạo và NLĐ để ứng phó với dịch Covid-19. Trong đó, riêng lương phi công giảm hơn 50% so với năm ngoái, từ 147 triệu đồng xuống còn bình quân 77 triệu đồng/tháng. Lương trung bình của tiếp viên, lao động mặt đất của hãng dự kiến cũng giảm lần lượt gần 48% và 44,5%, còn 13,8 triệu và 14 triệu đồng/tháng. Tổng số lao động của Vietnam Airlines cũng giảm hơn 1.600 người so với năm 2019.

Ông Nguyễn Bá Lực, Trưởng phòng Lao động tiền lương và BHXH (thuộc Sở LĐ-TB-XH Hà Nội), cho biết đến thời điểm này Hà Nội chưa có thông tin về tình hình thưởng tết trong các DN. “Mọi năm, tầm này có nhiều DN đã báo cáo lương, thưởng tết, nhưng năm nay, Bộ LĐ-TB-XH chỉ đạo muộn nên chúng tôi mới phát văn bản, phiếu khảo sát đến các DN. Tình hình dịch khó khăn chưa biết thế nào, nhưng khả năng không thể bằng như năm ngoái”, ông Lực nói.

Ngày 14.12, ông Cao Duy Thái, Trưởng phòng Lao động tiền lương và BHXH (thuộc Sở LĐ-TB-XH Đồng Nai), cho biết hiện tại đơn vị vẫn chưa nhận được báo cáo thưởng tết của bất cứ DN nào. Trong khi đó, chủ tịch công đoàn một trong những công ty giày da có đông công nhân tại Đồng Nai chia sẻ công ty vẫn chưa chốt được mức thưởng tết. Trong số các công ty giày da lớn ở Đồng Nai, chỉ có Công ty TaeKwang Vina (khu công nghiệp Biên Hòa 2, quy mô 35.000 công nhân) là đã có thông báo thưởng tết. Ông Đinh Sỹ Phúc, Chủ tịch Công đoàn công ty, cho biết năm 2020 tình hình sản xuất của công ty cũng gặp khó khăn, nhưng vẫn cố gắng thưởng tết cho công nhân để động viên khích lệ. Cụ thể, mức thưởng bằng hoặc thấp hơn năm ngoái một chút, bình quân là 1,5 tháng tiền lương tương đương khoảng 10 triệu đồng/người.

Trả lời Thanh Niên, đại diện Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM (HEPZA) cho biết đã đề nghị các DN hoạt động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất báo cáo về mức thưởng tết, dự kiến cuối tháng 12.2020 sẽ có số liệu cụ thể. Trong khi đó, ông Lê Minh Tấn, Giám đốc Sở LĐ-TB-XH TP.HCM, cho hay sẽ tăng cường giám sát, kiểm tra việc thanh toán ở các DN, không để xảy ra tình trạng nợ tiền lương, thưởng của NLĐ trong tháng giáp Tết Nguyên đán 2021. Sở sẽ phối hợp các bên yêu cầu các DN sớm công bố kế hoạch trả lương, thưởng, các khoản hỗ trợ NLĐ. Bên cạnh đó, Sở cũng tổ chức khảo sát tình hình trả lương, thưởng tết cho NLĐ thông qua phiếu khảo sát 3.000 DN và làm việc trực tiếp với ít nhất 20 DN, nhất là DN bị ảnh hưởng nặng nề sau dịch Covid-19 như lưu trú, ăn uống, du lịch, dệt may, chế biến gỗ...

Ông Châu Hồng Thái, Phó giám đốc Sở LĐ-TB-XH TP.Cần Thơ, cho biết hiện Sở đã gửi thông báo cho các DN trên địa bàn về việc báo cáo lương thưởng của NLĐ. “Nhìn chung, năm nay thưởng tết trên địa bàn TP.Cần Thơ cũng sẽ rất khó khăn bởi ảnh hưởng của dịch Covid-19. Thực sự năm qua, DN nào duy trì được hoạt động, tạo việc làm cho công nhân đã là mừng lắm rồi”, ông Thái nói.

Theo GS Vũ Quang Thọ, nguyên Viện trưởng Viện Công nhân - Công đoàn, Tổng liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam (VN), qua khảo sát của Tổng LĐLĐ VN, nhiều DN sản xuất kinh doanh ở mức cầm cự, không có nhiều khởi sắc. Những DN có doanh thu, lợi nhuận cố gắng thưởng tết 1 tháng lương.

Ông Thọ cho hay: “Đây là áp lực với Tổng LĐLĐ VN bởi số lượng NLĐ bị ảnh hưởng không phải là nhỏ. Tổng LĐLĐ VN đang vận động các DN ít nhất là đảm bảo tiền lương đầy đủ trong những tháng cuối năm để NLĐ có tiền ăn tết”.

Ông Nguyễn Công Hoan, Phó tổng giám đốc Flamingo Redtour, cho hay năm nay nhiều đơn vị ký hợp đồng mua kỳ nghỉ, voucher nghỉ dưỡng thưởng tết cho NLĐ khá nhiều. “Không nhất thiết phải thưởng tết bằng tiền mặt cho NLĐ. Công ty chúng tôi cũng đang tính thưởng tết bằng kỳ nghỉ, vé máy bay, tour… Nếu thưởng bằng kỳ nghỉ cả gia đình đều được sử dụng, thưởng tết sẽ có ý nghĩa hơn rất nhiều. NLĐ vất vả cả năm, thưởng tết bằng kỳ nghỉ là rất hợp lý để họ dành thời gian bên gia đình, tái tạo sức lao động”, ông Hoan nói.

Ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng LĐLĐ VN), cho biết theo quy định tại điều 103 bộ luật Lao động 2019 có hiệu lực từ 1.1.2021, người sử dụng lao động được phép thưởng cho NLĐ không chỉ bằng tiền mà còn có thể bằng tài sản hoặc các hình thức khác, căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của NLĐ. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở. Ngoài tiền, người sử dụng lao động cũng có thể lựa chọn thưởng tết cho NLĐ bằng nhiều hình thức như: các chuyến tham quan du lịch, vé tàu, xe để về quê hoặc các hiện vật có giá trị…

Thưởng tết bằng hiện vật phải có sự đồng thuận của người lao động Theo Bộ LĐ-TB-XH, tổng hợp từ gần 25.000 DN trên cả nước cho thấy mức thưởng Tết Nguyên đán năm 2020: có 89,3% DN dự kiến thưởng bình quân khoảng 1 tháng lương (6,71 triệu đồng/người), tăng 7,1% so với thưởng dịp tết âm lịch năm 2019. Trong đó, người được thưởng cao nhất là 950 triệu đồng, thấp nhất là 100.000 đồng. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Huy Hưng, Cục trưởng Cục Quan hệ lao động và tiền lương (Bộ LĐ-TB-XH), do dịch bệnh Covid-19, thiên tai liên tiếp ảnh hưởng đến các DN nên báo cáo thưởng tết năm 2021 sẽ chậm hơn các năm trước. “Cuối tháng 12, các địa phương mới gửi báo cáo về Bộ LĐ-TB-XH, có thể phải sang đến tháng 1.2021, Bộ LĐ-TB-XH mới có thông tin toàn cảnh về tình hình thưởng tết trong các loại hình DN. Tình hình chung là khó khăn, chắc chắn thưởng tết năm nay sẽ giảm so với các năm trước, nhưng có những đơn vị có điều kiện vẫn thưởng cho NLĐ như bình thường”, ông Hưng thông tin. Trước lo ngại của NLĐ về tình hình khó khăn, thay vì thưởng tiền mặt, nhiều DN sẽ chuyển sang thưởng bằng sản phẩm, ông Nguyễn Huy Hưng cho hay: “Thưởng tết là phần thưởng có sự đồng thuận của người sử dụng lao động và NLĐ thông qua hợp đồng lao động và thỏa ước lao động tập thể. Trước đây, ngoài những thỏa thuận trong hợp đồng và trong thỏa ước, cũng có những DN có phần thưởng thêm cho NLĐ bằng hiện vật. Tuy nhiên, năm nay với tình hình sản xuất kinh doanh gặp khó khăn, DN muốn chuyển tiền thưởng thành hiện vật cũng phải lấy ý kiến để có sự đồng thuận của NLĐ, không thể tự ý áp đặt”. Theo ông Hưng, việc DN thưởng tết bằng hiện vật như: gạch, bột giặt, nước mắm… trong các năm trước chỉ là hãn hữu. Năm nay, trong điều kiện khó khăn chung, giải pháp ôn hòa là cả 2 bên cũng nên chia sẻ với nhau. Nhiều DN lo đủ lương, đủ việc cho NLĐ cuối năm đã là may lắm rồi.

“Lâu nay, thưởng tết bằng hiện vật cũng có nhưng không nhiều. Năm nay, quy định của luật mới linh hoạt hơn cho các DN, NLĐ sẵn sàng chia sẻ khó khăn với DN, nhưng DN cũng không vì thế mà lấy sản phẩm ế, hoặc những sản phẩm không bán được, không thể sử dụng thưởng tết cho NLĐ”, ông Quảng nói.

Trước tình hình thưởng tết được dự báo sẽ ảm đạm, ông Lê Đình Quảng cho biết: “Tổ chức công đoàn đang vận động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ cho NLĐ trong dịp tết. Quan điểm của Tổng LĐLĐ VN là không để NLĐ nào không có tết. NLĐ nào không có thưởng thì cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ từ các cấp công đoàn”.