Vụ va chạm giữa tàu cá Trung Quốc với cảnh sát biển Palau khiến đảo quốc Thái Bình Dương trở thành tâm điểm chú ý của dư luận.
Trước nay, thường chỉ thấy thông tin tàu cá Trung Quốc bị cáo buộc hoạt động trái phép tại biển Hoa Đông và biển Đông. Vì thế, vụ lực lượng cảnh sát biển Palau bắn chết thuyền viên Trung Quốc và bắt giữ nhiều người khác gây không ít bất ngờ và thắc mắc về đất nước nhỏ bé này.
Được Mỹ bảo trợ quốc phòng
Palau, tên chính thức là CH Palau, là một đảo quốc nằm ở nam Thái Bình Dương, cách Philippines khoảng 800 km về phía đông và cách Nhật Bản 3.200 km về hướng nam. Với vị trí này, Palau nằm cách Trung Quốc rất xa và 2 nước không có tranh chấp gì về chủ quyền biển đảo.
Trong số khoảng 300 đảo thuộc Palau, có đến hơn 200 đảo núi lửa và san hô, nhiều đảo được bao quanh bởi đá ngầm san hô. Nước này chính thức trở thành quốc gia độc lập vào năm 1994, gia nhập LHQ và là một trong những nước nhỏ nhất trên thế giới, với dân số khoảng 21.000 người, theo BBC. Hiện đảo quốc này cùng với 2 đảo quốc khác là Liên bang Micronesia và CH đảo Marshall nằm trong Liên hiệp Tự do (COFA) với Mỹ.
Theo các điều khoản của COFA, Palau là một quốc gia có chủ quyền với người đứng đầu nhà nước hiện nay là Tổng thống Johnson Toribiong. Nước này tự chủ về ngoại giao nhưng hầu như hoàn toàn phụ thuộc vào viện trợ tài chính từ Mỹ.
 Lực lượng Tuần duyên Mỹ hoạt động tích cực tại Palau - Ảnh: US Coast Guard |
Về quân sự, Palau không có Bộ Quốc phòng và công tác bảo vệ đất nước do Mỹ bảo trợ. COFA cho phép Washington độc quyền triển khai lực lượng tại Palau và được quyền đề nghị cấp đất cho căn cứ quân sự. Ngược lại, Mỹ chịu trách nhiệm bảo vệ lãnh thổ cho đảo quốc này cũng như kiểm soát và thi hành toàn bộ các hiệp ước và hoạt động về quốc phòng, trừ quyền tuyên bố chiến tranh, theo trang tin Scoop.co.nz. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc không được sử dụng vũ khí hạt nhân, hóa học hoặc sinh học trong lãnh thổ và lãnh hải của Palau. Washington cũng không được quyền tồn trữ những vũ khí trên trừ trường hợp đe dọa an ninh quốc gia của Palau, Mỹ hoặc các nước khác nằm trong COFA. Hiện Tuần duyên Mỹ là lực lượng thường xuyên có mặt tại Palau.
Đụng độ tàu cá Trung Quốc
Do đó, dễ hiểu khi có sự hiện diện của lực lượng Mỹ trong sự kiện Palau cáo buộc tàu Trung Quốc hoạt động trái phép trong lãnh hải nước này ngày 1.4. Theo tờ Pacific Daily News, tàu của lực lượng Palau đuổi bắt tàu Trung Quốc nhưng gặp phải sự chống trả quyết liệt. Tờ báo không nói rõ chi tiết nhưng dùng từ “đấu súng” để mô tả vụ đụng độ. Ngoài ra, cũng có nguồn tin nói tàu Trung Quốc cố tình đâm vào tàu Palau. Phát ngôn viên Fermin Meriang của dinh Tổng thống Palau cho hay cảnh sát Palau nhắm bắn động cơ nhưng đạn dội trúng đùi một thuyền viên Trung Quốc và người này tử vong vì mất máu quá nhiều. Sau đó, Palau tiếp tục triển khai một máy bay Cessna chở theo phi công người Mỹ và 2 cảnh sát địa phương truy đuổi 1 tàu cá khác nhưng máy bay gặp tai nạn khiến 3 người nói trên mất tích. Theo trang tin Chron.com ngày 5.4, lực lượng Tuần duyên Mỹ đã ngưng tìm kiếm các nạn nhân.
Pacific Daily News dẫn lời Tổng thống Toribiong tuyên bố quyết tâm đòi lại công bằng cho những người mất tích, trong khi Bộ Tư pháp Mỹ đã chính thức khởi tố 5 thuyền viên Trung Quốc về tội đánh bắt trái phép và xâm phạm vùng biển Palau. Nếu bị buộc tội, các nghi can có thể bị phạt đến 2 năm tù giam và 50.000 USD. Tờ báo cũng đưa tin có đến 25 người Trung Quốc bị bắt nhưng điều này chưa được xác nhận. Đến nay, Bắc Kinh chưa có phản ứng chính thức về vụ việc ngoại trừ một thông báo của Bộ Ngoại giao cho biết đang phối hợp điều tra.
Palau cấp phép tàu cá ngoại quốc đánh bắt trên vùng biển nước này kèm theo các quy định nghiêm ngặt về cách thức và loại hải sản đánh bắt. Theo Pacific Daily News, tàu cá được cấp phép khai thác phải đóng thuế 0,35 USD cho mỗi kg hải sản đánh bắt được. Hiện tại, các tàu cá Nhật Bản đang dẫn đầu về hoạt động ở vùng biển Palau. Trước kia, chính quyền đảo quốc cũng từng cấp phép cho tàu cá Trung Quốc nhưng đã chấm dứt từ năm 2006.
Thụy Miên
Bình luận