Mỹ lúng túng trước việc Trung Quốc quân sự hóa đảo nhân tạo ở Trường Sa

Căn cứ quân sự và tháp mái vòm ra đa ở phía nam Đá Xu Bi - Ảnh: Mai Thanh Hải

Trung Quốc đang tăng cường xây thêm hai đường băng tại hai đảo nhân tạo bồi đắp phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, trước thềm chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Tập Cận Bình vào ngày 24.9, theo tờ The Washington Post (Mỹ) ngày 11.9.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các hình ảnh vệ tinh chụp hôm 8.9 cho thấy Trung Quốc đang san lấp mặt bằng, trải đá để xây đường băng quân sự ở Đá Xu Bi, tờ The Washington Post ngày 13.9 cho hay. Khu vực được san phẳng, trải đá rộng khoảng 60 m và dài gần 2.500 m, đang được mở rộng và dự kiến sẽ được rải nhựa đường, các chuyên gia CSIS nhận định dựa trên các hình ảnh chụp từ vệ tinh.

Trên Đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa, Trung Quốc gần hoàn tất việc xây dựng đường băng có diện tích tương tự ở Đá Xu Bi. Trong khi đó, ở quần đảo Hoàng Sa, Trung Quốc đã hoàn tất đường băng ở đảo Phú Lâm, các chuyên CSIS cho hay.

Thông tin Bắc Kinh tăng cường hoạt động xây dựng phi pháp ở Trường Sa sẽ gây căng thẳng cho cuộc gặp gỡ giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Barack Obama. Bà Susan Rice, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ gần đây đã có chuyến thăm và làm việc tại thủ đô Bắc Kinh, dọn đường cho chuyến thăm của ông Tập đến Mỹ.

Mỹ lâu nay luôn yêu cầu Trung Quốc chấm dứt hoạt động xây dựng đảo nhân tạo phi pháp trên Biển Đông. Trong khi đó, Bắc Kinh hồi tháng 6.2015 cho hay đã hoàn tất hoạt động xây dựng, nhưng những hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy họ vẫn tiếp tục và không hề ngừng lại. Cụ thể là hình ảnh chụp từ vệ tinh ngày 8.9 do CSIS công bố, và hình ảnh vệ tinh chụp hôm 3.9 được đăng tải trên website chuyên san The Diplomat (trụ sở ở Nhật Bản) ngày 10.9.

“Chính quyền Trung Quốc tuyên bố đã hoàn tất việc xây dựng, nhưng rõ ràng là chưa dừng lại”, theo nhận định của ông Michael Green, phó chủ tịch CSIS và từng là giám đốc phụ trách vấn đề châu Á thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời Tổng thống George W. Bush.

“Đây là một thách thức cho Nhà Trắng. Nhà Trắng sẽ nói gì về hoạt động xây dựng của Trung Quốc ở Biển Đông? Liệu Nhà Trắng sẽ bảo Trung Quốc đừng quân sự hóa những đảo nhân tạo, mặc dù biết chắc Bắc Kinh sẽ làm điều này? Liệu họ sẽ bảo Trung Quốc ngừng hoạt động xây dựng khi biết rõ Bắc Kinh sẽ tiếp tục?”, theo ông Green.

Ảnh chụp từ vệ tinh của hãng DigitalGlobe (Mỹ) ngày 3.9 cho thấy Trung Quốc đang xây dựng đường băng tại Đá Xu Bi thuộc Quần đảo Trường Sa của Việt Nam

Ông Green cho hay, các quan chức Trung Quốc đã tiết lộ với ông rằng họ dự định quân sự hóa những bãi đá, đảo nhân tạo bằng cách triển khai máy bay quân sự, vũ khí phòng không và tàu chiến. “Trung Quốc sẽ không ngăn chặn chính sách của Mỹ về việc đảm bảo tự do hàng không và hàng hải ở Biển Đông, nhưng động thái này sẽ gây khó cho những hoạt động của Hải quân Mỹ ở Biển Đông”, ông Green cho biết.

Nhà Trắng hiện chưa có bình luận gì trước thông tin của tờ The Washington Post. “Trung Quốc từng tuyên bố đã ngừng hoạt động xây dựng ở Trường Sa. Nhưng chúng tôi vẫn chưa rõ Trung Quốc đã ngừng hay chưa, và chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi sát sao tình hình”, ông Bill Urban, một người phát ngôn Lầu Năm Góc, cho biết trong một cuộc họp báo gần đây.

“Nhưng biện pháp duy nhất để xoa dịu căng thẳng là ngừng những hành động đơn phương gây bất ổn. Việc Trung Quốc tiếp tục hoạt động xây dựng sẽ không thể hạ nhiệt căng thẳng và không thể giúp đưa ra một giải pháp ngoại giao”, ông Urban cho biết thêm.

Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong buổi họp báo ở thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 12.11.2014 - Ảnh: Reuters

 Mặc dù chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama đã nhiều lần yêu cầu Trung Quốc ngừng những hoạt động xây căn cứ quân sự trên các đảo nhân tạo trên Biển Đông, nhưng Bắc Kinh không có dấu hiệu ngừng lại.

Một số ứng cử viên tranh cử Tổng thống Mỹ (đảng Cộng hòa) đã đề nghị hủy bữa ăn tối cùng với Chủ tịch Tập Cận Bình để thể hiện sự phản đối của Mỹ đối với những hành động ngang ngược của Bắc Kinh trên Biển Đông, những vụ tin tặc Trung Quốc tấn công mạng của Mỹ và những vấn đề bất đồng khác giữa hai bên.

Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ chuẩn bị có phiên điều trần vào ngày 17.9 để bàn về vấn đề Biển Đông.

“Nếu Trung Quốc quả thật đang xây thêm hai đường băng ở Đá Xu Bi và Đá Vành Khăn, thì điều này thể hiện ba vấn đề. Một là Bắc Kinh tiếp tục hoạt động xây dựng ở Trường Sa, trái ngược với những gì mà nước này tuyên bố. Hai là Bắc Kinh rõ ràng muốn quân sự hóa Trường Sa. Ba là cùng với những radar và tên lửa đất đối không, Trung Quốc sẽ có đủ khả năng thiết lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) kiểm soát toàn bộ Biển Đông”, thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cảnh báo.

Nội bộ chính quyền Mỹ vẫn còn đang tranh cãi về việc giới hạn tàu và máy bay quân sự Mỹ hoạt động ngoài phạm vi 12 hải lý quanh những đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép ở Trường Sa nhằm đảm bảo tự do hàng không và hàng hải.

“Chúng ta không thể tiếp tục giới hạn Hải quân Mỹ hoạt động ngoài phạm vi 12 hải lý. Điều này sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm, vô tình công nhận những đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây dựng phi pháp”, ông McCain cho hay.

“Chính quyền Obama sẽ làm gì khi ông Tập đến Washington? Tôi nghĩ phía Trung Quốc sẽ không lùi bước và sẽ không ngừng xây dựng”, ông Green nói.