Song, đây chỉ là sự hoàn thành nửa vời, bởi rất nhiều vấn đề tồn đọng đã được gác lại thay vì giải quyết triệt để.
Cũng cần nhắc lại, dự án thu phí tự động không dừng (ETC) từng 2 lần "bể" tiến độ. Lần đầu là vỡ mốc 31.12.2018 với lý do nhà đầu tư giai đoạn 1 (VETC) không đủ năng lực tài chính. Lần thứ hai là vỡ mốc 31.12.2019, lý do nhà đầu tư giai đoạn 2 vướng thủ tục.
Quá tam ba bận, sau 2 năm liên tiếp vỡ tiến độ, rất khó để tìm ra lý do bào chữa nếu dự án ETC một lần nữa đổ bể. Để “chữa cháy”, báo cáo Thủ tướng, Bộ GTVT khẳng định tiến độ 31.12.2020 sẽ cơ bản hoàn thành. Tuy nhiên, điều kiện kèm theo là Thủ tướng cho phép không triển khai thu phí ETC tại 3 trạm trên QL1 do thời gian thu phí còn lại ngắn; lùi thời gian triển khai tại 3 trạm có doanh thu quá thấp (trạm cầu Thái Hà, trạm cầu Mỹ Lợi và trạm Km 1.747 đường Hồ Chí Minh), cũng như chưa triển khai ETC tại 2 trạm Bờ Đậu QL3 (Thái Nguyên), trạm T2 QL91 (Cần Thơ) do chưa thu phí và 4 trạm trên các tuyến cao tốc của VEC...
Với 2 dự án chưa thu phí, việc chưa triển khai ETC do lỗi khách quan, nhưng với các dự án còn lại, là lỗi chủ quan của nhà đầu tư BOT, nhà đầu tư ETC và của chính Bộ GTVT đã thiếu quyết liệt, nửa vời trong giải quyết các mâu thuẫn giữa các bên.
Không những thế, Bộ GTVT còn “nợ” 2 vấn đề lớn khiến dự án thu phí tự động dù hoàn thành cũng khó hiệu quả: Thứ nhất, chưa thể liên thông tài khoản ngân hàng và tài khoản giao thông - điều đơn giản mà tất cả các nước triển khai ETC đều áp dụng. Thứ hai, dù thống kê khoảng 1 triệu xe ô tô dán thẻ E-tag (trên 3,5 triệu xe), nhưng thực tế mới khoảng 400.000 xe sử dụng dịch vụ, đạt tỷ lệ quá thấp.
Câu hỏi đặt ra là vì sao những bất tiện trong kết nối thanh toán được Bộ GTVT, Ngân hàng Nhà nước biết rõ, nhưng sau nhiều năm vẫn chưa có giải pháp khắc phục? Vì sao người dân thay vì có thể trích nạp qua tài khoản tất cả các ngân hàng hay ví điện tử, lại bị giới hạn chỉ qua 1 - 2 ngân hàng được chỉ định hay ví điện tử của chính đơn vị đầu tư? Giới hạn này do kỹ thuật hay do mối quan hệ lợi ích giữa các bên?
Thủ tướng Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi số với tất cả các bộ ngành, địa phương. Sự hoàn thiện nửa vời của dự án thu phí tự động không chỉ kéo lùi quá trình chuyển đổi số của chính ngành GTVT, mà còn làm giảm nỗ lực chuyển đổi số chung của cả nước.
Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể từng tự nhận “nghiêm khắc phê bình, rút kinh nghiệm” do chậm triển khai thu phí tự động không dừng. Nhưng không chỉ chậm, với các tồn đọng không được xử lý triệt để, lãnh đạo Bộ GTVT còn phải chịu trách nhiệm lớn hơn nếu dự án ETC triển khai chắp vá, không hiệu quả trong tương lai.
Bình luận