Vấn đề can thiệp của cơ quan chủ quản vào hoạt động của các trường đại học là nội dung nhiều đại biểu chất vấn Phó thủ tướng Vũ Đức Đam trong phiên chất vấn tại Quốc hội 2 ngày qua.
|
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam: "Sẽ công khai kết quả vụ việc ở trường Tôn Đức Thắng cho toàn dân biết" |
Có nên bỏ cơ quan chủ quản đại học?
Nêu câu hỏi chất vấn từ ngày 6.11, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) đề nghị Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết "giải pháp nào để cho các trường đại học có sự tự chủ nhất định về nhân lực, bộ máy tài chính để tự chủ về chuyên môn mà không có sự can thiệp quá sâu của cơ quan chủ quản?".
Sáng 9.11, đại biểu Dương Minh Ánh, Hiệu trưởng Trường cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, cũng đề nghị Phó thủ tướng cho biết quan điểm về vấn đề tự chủ đại học.
“Qua câu chuyện của Trường đại học Tôn Đức Thắng, nhiều ý kiến cử tri cho rằng nên bỏ bộ chủ quản thì việc tự chủ đại học của nước ta mới có thể tiến tới thành công được như mong muốn. Đề nghị Phó thủ tướng nêu quan điểm về vấn đề này?”, đại biểu Ánh nêu.
Đầu giờ chiều 9.11, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã trả lời cả 2 đại biểu trên. Theo ông Đam, hiện Việt Nam đã thực hiện tự chủ đại học nhưng mới được một số bước, "còn tiếp tục và đây là quá trình; vừa qua đã có kết quả tốt".
Ông Đam cũng cho hay có 5 nguyên tắc mang tính phổ quát toàn thế giới trong tự chủ đại học, và một điểm cũng mang tính nguyên tắc nhưng cho Việt Nam và một số nước có hoàn cảnh tương tự.
5 nguyên tắc mang tính phổ quát gồm:
Thứ nhất, đại học không chỉ là nơi làm ra tri thức mà còn là nơi làm việc, sinh hoạt của trí thức có mặt bằng cao, nhận thức hơn xã hội bình thường. "Cả thế giới coi đại học là xây dựng mô hình quản trị tiên tiến để từ đó lan tỏa ra cả xã hội, đảm bảo tính dân chủ, tính sáng tạo, khoa học", ông Đam nói.
Thứ 2, đã tự chủ thì luôn gắn với trách nhiệm giải trình. Mọi hoạt động của cơ sở giáo dục đại học không chỉ thực hiện theo pháp luật, mà còn phải tuân theo quy chế công khai để toàn xã hội giám sát rất chi tiết.
Thứ 3, tự chủ thì không có nghĩa nhà nước không đầu tư tiền nữa. Ở tất cả các nước, các trường đại học tự chủ, nhà nước vẫn đầu tư, không chỉ đặt hàng đào tạo hay cấp học bổng mà còn xây dựng cơ sở vật chất.
Thứ 4, tự chủ đại học không có nghĩa là không có quản lý, mà quản lý theo pháp luật, không chỉ theo pháp luật giáo dục, mà còn theo pháp luật nói chung.
Thứ 5, Chính phủ, xã hội, nhà trường thực hiện tự chủ nhưng vẫn phải có cơ chế đảm bảo các đối tượng yếu thế, đặc thù không bị giảm bớt cơ hội tiếp cận giáo dục đại học, đặc biệt là giáo dục chất lượng cao.
"Việc này chúng ta phải chú trọng hơn các nước", ông Đam nhấn mạnh.
Về nguyên tắc dành riêng cho Việt Nam và một số nước có cùng hoàn cảnh, ông Đam cho biết, là khái niệm chủ sở hữu đại học mà các đại biểu nêu "cũng thay đổi".
"Đóng góp vào trường đại học không chỉ là tiền, nhà cửa, máy móc, mà còn là trí tuệ, học phí của người dân. Vì thế, lâu dài chủ sở hữu không chỉ là của một cơ quan, tổ chức nào, mà là của toàn xã hội", ông Đam nói.
"Pháp luật nước ta không còn bộ chủ quản"
Trả lời trực tiếp câu hỏi, "có nên bỏ chủ quản không?", ông Đam cho hay, thực ra, "trong luật pháp nước ta không còn bộ chủ quản" mà chỉ còn cơ quan quản lý và cơ quan chủ sở hữu.
"Hiện nay, các cơ quan quản lý trực tiếp chủ yếu sẽ tiến tới chỉ quản lý cơ bản về công tác cán bộ, mà cái đó còn có quy định của Đảng", ông Đam nói thêm, và thừa nhận hiện "vẫn còn vướng mắc chứ không phải không".
"Tôi chỉ nói ví dụ, về kinh tế vẫn còn vướng mắc rất nhiều liên quan tới thu tiền tài trợ, học phí và chi học phí, chúng ta vẫn coi như ngân sách nhà nước; thủ tục cũng còn nhiều vướng mắc.
Hay là về cán bộ thì còn chuyện tuổi giữ chức vụ của cán bộ. Nghỉ hưu thì trí thức được kéo dài thêm, nhưng tuổi giữ chức vụ thì hiện vẫn vướng quy định của pháp luật và các quy định của Đảng...', Phó thủ tướng nói.
Để tháo gỡ vướng mắc, thực hiện tự chủ theo đúng hướng và đúng quy luật của thế giới, ông Đam cho rằng có 2 việc quan trọng.
"Thứ nhất, các trường kiện toàn, thành lập Hội đồng trường với cơ quan thực quyền chứ không phải hình thức. Thứ 2, tất cả các trường đều phải xây dựng quy chế điều hành, tài chính nội bộ rất chi tiết, tỉ mỉ theo quy định pháp luật, và công khai cho toàn dân biết và giám sát", ông Đam nhấn mạnh, và cho rằng tự chủ đại học là quá trình.
Trong quá trình chuyển đổi, có nhiều điểm mà chúng ta chưa quy định rõ, chưa có tiền lệ, thì khi xử lý, chúng ta hết sức bình tĩnh với xu hướng là ủng hộ tự chủ đại học.
Sẽ công khai vụ việc ở Trường đại học Tôn Đức Thắng cho toàn dân biết
Trong phần cuối câu trả lời, ông Đam cho biết, trưa nay, 9.11, Chủ tịch Quốc hội có nói với ông khi chất vấn, các đại biểu có nói về trường hợp Trường đại học Tôn Đức Thắng và đề nghị khi phát biểu ông nói thêm lại cho nó rõ.
"Tôi nghĩ không nói thêm nhiều. Trong phát biểu của tôi hôm trước đã rất cụ thể. Đây là việc không chỉ đơn giản liên quan đến 1 câu, 1 chữ, 1 từ, 1 điều, mà là quyết định có ý kiến khác nhau. Chúng tôi trao đổi với Bộ Tư pháp nhiều lần. Khi chưa rõ ràng thì Chính phủ hết sức trách nhiệm, không hề lơ là nhưng phải rất cẩn trọng, đúng quy định", ông Đam nói, và cho biết Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo lập một đoàn công tác với sự tham gia của Bộ Tư pháp vào Trường đại học Tôn Đức Thắng để xem xét, phân tích, báo cáo.
"Chắc chắn, sau báo cáo này, chúng tôi họp lại, có cả Bộ Tư pháp và sau đó sẽ công khai, minh bạch cho toàn dân biết. Tinh thần Chính phủ sẽ rất công minh, ủng hộ tự chủ, tạo điều kiện ủng hộ cho trường phát triển", ông Đam nhấn mạnh.
Trước đó, liên quan tới vụ việc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cách chức Hiệu trưởng Trường đại học Tôn Đức Thắng Lê Vinh Danh, nhiều đại biểu cũng đã chất vấn Phó thủ tướng Vũ Đức Đam.
Bình luận