Nobel Vật lý 2022 cho nghiên cứu về công nghệ lượng tử

Chiều qua, Ủy ban Nobel của Viện Karolinska ở thủ đô Stockholm (Thụy Điển) đã công bố giải Nobel Vật lý năm 2022. Giải năm nay được trao cho 3 nhà khoa học trong lĩnh vực công nghệ lượng tử, gồm GS Alain Aspect từ Đại học Paris-Saclay và Đại học Bách khoa Paris (Pháp); TS John F.Clauser thuộc Công ty J.F.Clauser & Assoc. (Walnut Creek, bang California, Mỹ) và GS Anton Zeilinger của Đại học Vienna (Áo). Họ được vinh danh nhờ vào các thử nghiệm đột phá cho phép thiết lập nền tảng của kỷ nguyên công nghệ lượng tử. Đây là ngành công nghệ được xây dựng trên cái gọi là thông tin lượng tử.

Reuters

Để giải thích tầm quan trọng của các nghiên cứu do bộ ba tân chủ nhân Nobel Vật lý thực hiện, bà Eva Olsson, thành viên của Ủy ban Nobel về vật lý, cho hay ngành thông tin lượng tử đang được các nước theo đuổi vì mang đến ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực. Có thể kể đến năng lực bảo mật đường truyền thông tin và thực hiện những phép tính chớp nhoáng nhờ vào điện toán lượng tử.

Theo bà Olsson, thông tin lượng tử là lĩnh vực đang được phát triển nhanh chóng. “Những tính toán của ngành này đã mở rộng cánh cửa cho nhân loại bước vào một thế giới khác. Đồng thời, sự tồn tại của nó cũng làm lung lay đến tận cốt lõi của cách thức mà con người sử dụng để đo lường lâu nay”, bà cho biết. Chẳng hạn, sự ra đời của thông tin lượng tử cho phép các nhà vật lý học đặt mục tiêu tạo ra đồng hồ với độ chính xác cực cao và thậm chí có thể phát hiện ra sự tồn tại của vật chất tối đầy bí ẩn của vũ trụ.

Trong 3 nhà khoa học trên, GS Zeilinger được đặc biệt nhắc đến nhờ vào công trình nghiên cứu “dịch chuyển tức thời lượng tử”. Ông giải thích dịch chuyển lượng tử không giống như phim ảnh mô tả. Ví dụ, trong loạt phim Star Trek (tựa Việt: Du hành giữa các vì sao), các nhà du hành được dịch chuyển tức thời từ bên trong tàu vũ trụ xuống một địa điểm trên hành tinh lạ. Còn dịch chuyển lượng tử là năng lực chuyển toàn bộ thông tin mà một đối tượng mang theo đến một nơi khác, nơi mà đối tượng này được tái tạo. Từ đó thông tin được bảo toàn.