Chiều qua (1.10), TAND TP.HCM tuyên phạt các bị cáo về tội “buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” gồm: Võ Mạnh Cường (41 tuổi, nguyên Giám đốc Công ty TNHH TM hàng hải Quốc tế H&C) 20 năm tù; Nguyễn Minh Hùng (41 tuổi, nguyên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc VN Pharma) 17 năm tù; Nguyễn Trí Nhật và Ngô Anh Quốc (cùng nguyên Phó tổng giám đốc VN Pharma) lần lượt 12 và 11 năm tù; 8 bị cáo đồng phạm còn lại từ 3 năm tù treo đến 7 năm tù.
|
Tuyên án vụ thuốc ung thư giả xảy ra tại VN Pharma, hội đồng xét xử đề nghị Bộ Y tế rà soát lại giá thuốc |
Về phần dân sự, toàn bộ lô thuốc H-Capita sau khi nhập khẩu vào VN đã bị phát hiện, thu giữ nên thiệt hại thực tế của VN Pharma là hơn 6 tỉ đồng, HĐXX tuyên tịch thu sung công quỹ.
Rà soát tình trạng nâng khống giá thuốc
Đồng thời, thông qua vụ án này, HĐXX nhận định có hiện tượng các công ty kinh doanh, nhập khẩu dược phẩm nâng khống giá thuốc thông qua các hợp đồng nhập khẩu, sau đó nhận lại khoản tiền nâng khống thông qua các công ty, chuyển tiền từ nước ngoài về VN rồi sử dụng các khoản tiền này phục vụ cho việc cạnh tranh trong thị trường dược phẩm. Việc này làm giá thuốc nhập khẩu tại thị trường VN cao hơn so với thực tế, gây ảnh hưởng đến người dân, đặc biệt là những người lao động nghèo. Do đó, HĐXX đề nghị Bộ Y tế có biện pháp rà soát lại giá các loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc nhập khẩu trên thị trường để điều chỉnh giá thuốc cho phù hợp, đúng với giá trị, chất lượng thực sự của thuốc.
|
Ngày 18.9.2019, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an ra quyết định khởi tố vụ án “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) và các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc thẩm định, xét duyệt, cấp phép và cho thông quan nhập khẩu đối với các thuốc chữa bệnh mang nhãn mác Công ty Helix Canada và nhãn mác Công ty Health 2000 Canada
|
Đối với việc cấp giấy phép nhập khẩu thuốc, HĐXX đánh giá hiện vẫn còn một số lỗ hổng pháp lý, dễ dàng để các đối tượng xấu lợi dụng nhập khẩu, sản xuất thuốc kém chất lượng vào tiêu thụ tại thị trường VN; một số cán bộ, nhân viên hoạt động trong ngành y tế vẫn chưa chấp hành nghiêm quy định của Bộ Y tế ban hành mà mang tính đối phó, như việc hồ sơ kỹ thuật thuốc vẫn còn hiện tượng thuê viết trong khi việc này phải do nhà sản xuất thực hiện và tuân theo quy trình chặt chẽ. HĐXX đề nghị Cục Quản lý dược Bộ Y tế nhanh chóng rà soát lại các quy định cũng như quy trình trong việc cấp phép, khắc phục các lỗ hổng pháp lý để không còn tình trạng đã xảy ra như vụ án này trong tương lai.
 |
Hai bị cáo đầu vụ Võ Mạnh Cường (trên) và Nguyễn Minh Hùng sau khi tòa tuyên án vụ thuốc ung thư giả Ảnh: Ngọc Dương |
Điều tra hành vi làm lộ bí mật nhà nước
Về kiến nghị của Viện KSND TP.HCM (VKS) cho rằng cần điều tra, xác minh hành vi làm lộ bí mật nhà nước, HĐXX tuyên chuyển yêu cầu của VKS cho Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an xem xét, giải quyết theo thẩm quyền. Trước đó, tại phiên tòa, đại diện VKS nêu trong quá trình điều tra, ông Ngô Nhật Phương (ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM) đã trực tiếp giao nộp cho Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an 10 tài liệu, có liên quan đến nội dung Công văn 77 của Bộ Y tế. Thời điểm đó, Công văn 77 chưa được giải mật và ông Phương có trình bày với cơ quan điều tra rằng những tài liệu này do quan hệ cá nhân mà có. Điều này cũng được ông Phương thừa nhận tại tòa. VKS cho rằng sự việc có dấu hiệu lộ bí mật nhà nước vì để cho cá nhân không có thẩm quyền có được thông tin mật của Bộ Y tế; vì vậy kiến nghị Bộ Công an điều tra làm rõ các tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về bảo vệ bí mật nhà nước liên quan đến tài liệu mật của Bộ Y tế trong vụ án này.
|
“Trùm” buôn bán thuốc ung thư giả ở VN Pharma nói gì trong lời sau cùng? |
HĐXX cũng tiếp tục kiến nghị Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an, Viện KSND tối cao nhanh chóng điều tra xử lý các phần tách ra của vụ án theo đúng quy định của pháp luật, bao gồm: làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan đến việc lập hồ sơ, cấp phép nhập khẩu các thuốc nhãn mác Health 2000 Canada; việc cấp số đăng ký lưu hành cho 7 loại thuốc; việc cấp phép nhập khẩu 3 thuốc nhãn mác Công ty Helix Canada và việc cấp giấy phép hoạt động cho Công ty Helix Canada.
Đối tượng cung cấp thuốc giả vẫn thường xuyên qua VN
Về nội dung vụ án thuốc ung thư giả, HĐXX nhận định quá trình điều tra và tại phiên tòa, phần lớn các bị cáo đều thừa nhận hành vi đúng như cáo trạng nêu. Dựa vào các chứng cứ khác trong hồ sơ, ý kiến của các bên liên quan, kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa, HĐXX tuyên đủ cơ sở xác định từ giữa năm 2013 đến ngày 19.9.2014, Nguyễn Minh Hùng, Võ Mạnh Cường cùng các bị cáo khác đã sử dụng các giấy tờ giả, hợp đồng giả, con dấu giả gồm: giấy chứng nhận lưu hành tự do của thuốc H-Capita và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc do Bộ Y tế Canada cấp cho Công ty Helix Canada; dùng con dấu Công ty Helix Canada giả, đóng dấu vào hồ sơ nộp Cục Quản lý dược Bộ Y tế để cấp phép nhập khẩu thuốc H-Capita; làm giả hợp đồng mua bán, phụ lục với Công ty Austin Hồng Kông (đã hết hạn giấy phép hoạt động về thuốc và nguyên liệu thuốc tại VN từ ngày 6.10.2013), nhằm nâng khống giá trị lô thuốc H-Capita gấp nhiều lần, với mục đích bán giá cao ra thị trường thu lợi bất chính. Thực tế các bị cáo đã nhập khẩu trót lọt 9.300 hộp thuốc H-Capita về VN.
|
Tuyên án đối với các bị cáo trong vụ thuốc ung thư giả ở công ty VN Pharma |
HĐXX cũng đánh giá lô thuốc H-Capita bị phát hiện kịp thời, ngăn không cho tiêu thụ ngoài thị trường là nằm ngoài ý muốn của các bị cáo. Việc các bị cáo có văn bản gửi Cục Quản lý dược và A83 Bộ Công an hỗ trợ là được thực hiện sau khi các cơ quan chức năng phát hiện ra vụ việc và đang tiến hành kiểm tra. Bên cạnh đó, HĐXX lập luận Võ Mạnh Cường có vai trò tích cực, quan trọng nhất trong vụ án, là chủ mưu, cầm đầu trong vụ án. Cường là người cung cấp giấy chứng nhận lưu hành tự do (FSC) của thuốc H-Capita và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) để Hùng làm hồ sơ xin cấp phép nhập khẩu tại Cục Quản lý dược. Hơn ai hết, Cường phải là người hiểu rõ nguồn gốc, chất lượng lô thuốc H-Capita vì ngay khi nhận thuốc từ đối tượng Raymundo, Cường đã tự tra cứu thông tin, mã vạch trên vỏ hộp và không xác định được cơ sở sản xuất thuốc, cũng như chính bị cáo là người gửi email cho VN Pharma để nói rằng mình đang kiểm tra nhà máy sản xuất thuốc tại Canada trong khi bị cáo hoàn toàn không thực hiện việc này. Ngoài ra, Cường còn thông đồng với Hùng làm giả hồ sơ, chứng từ nhập khẩu thuốc, thực hiện nâng khống giá thuốc.
Đối tượng Raymundo, HĐXX kiến nghị Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an và Viện KSND tối cao cần làm rõ để xử lý triệt để vụ án, vì theo hồ sơ vụ án, đối tượng này từng thường xuyên qua lại VN.
H-Capita là thuốc giả
Về các lô thuốc H-Capita mà các bị cáo nhập khẩu là thuốc giả hay kém chất lượng, theo HĐXX, thuốc là một lĩnh vực đặc thù, do đó để đánh giá được nguồn gốc, chất lượng lô thuốc không thể dựa vào ý kiến hay quan điểm chủ quan mà phải dựa vào các kết quả kiểm nghiệm, giám định, trên cơ sở đối chiếu tham khảo các tài liệu khoa học, cũng như các quy định pháp luật liên quan thì mới có thể xác định được chính xác bản chất.
|
Lời khai của cựu chủ tịch VN Pharma trong phiên xử vụ thuốc ung thư giả |
Do đó, về nguồn gốc lô thuốc, HĐXX phân tích quá trình điều tra, CQĐT đã xác định 9.300 hộp thuốc H-Capita do VN Pharma nhập khẩu không có nguồn gốc sản xuất tại Canada. Cụ thể, trên các thùng hàng thuốc có dán tem kiểm tra an ninh tại sân bay của Ấn Độ và dán tem vận chuyển từ Ấn Độ về Singapore, phù hợp với văn bản trả lời ủy thác của Singapore; Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng - Bộ KH-CN xác định mã vạch, mã số in trên vỏ hộp thuốc H-Capita không được đăng ký bởi quốc gia nào; kết quả giám định năm 2015 của Viện Khoa học hình sự Bộ Công an kết luận giấy chứng nhận lưu hành tự do của thuốc H-Capita và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc do Bộ Y tế Canada cấp cho Công ty Helix Canada là giả. Cảnh sát Canada cũng trả lời địa chỉ Công ty Helix, do các bị cáo cung cấp, không phải là cơ sở kinh doanh của Helix và cơ quan chức năng Canada không cấp mã số giấy phép kinh doanh cho Công ty Helix.
Cục Quản lý dược trong quá trình điều tra có cung cấp các tài liệu về việc tiến hành xác minh, xác định được thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Nhà máy Affy Parenterals của Ấn Độ sản xuất, sau đó được vận chuyển về Singapore rồi về VN. Như vậy, các bị cáo làm giả hồ sơ nhằm giả nguồn gốc xuất xứ của thuốc.
Về chất lượng của lô thuốc, theo HĐXX, căn cứ Kết luận giám định số 31 ngày 22.4.2015 của Hội đồng giám định Bộ Y tế, trả lời của Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM, hồ sơ liên quan đến nguồn gốc thuốc của nhà máy Ấn Độ và quy định tại luật Dược 2005, Nghị định 185/2013 của Chính phủ... đều thể hiện, lô thuốc H-Capita tại thời điểm giám định chỉ đạt 4/6 chỉ tiêu đã đăng ký.
Từ những cơ sở trên, HĐXX khẳng định có đủ cơ sở xác định toàn bộ 9.300 hộp thuốc H-Capita là hàng giả về nguồn gốc, xuất xứ, giả về FSC và GMP, giả về các hợp đồng mua bán, giả về chứng từ nhập khẩu, giả hóa đơn thanh toán nâng khống giá mua cao hơn so với thực tế, lượng tạp chất không định danh và cảm quan không đạt tiêu chuẩn tại thời điểm giám định. Do đó, HĐXX đủ căn cứ xác định các bị cáo đã phạm vào tội “buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh”.
|
Dược sĩ trong đường dây thuốc ung thư giả VN Pharma rời tòa bằng xe cấp cứu |
Theo HĐXX, các bị cáo trong vụ án là những người có kiến thức, trình độ chuyên môn cao, hoạt động trong lĩnh vực đặc thù là thuốc chữa bệnh nhưng chỉ vì ham muốn lợi nhuận, thu lợi bất chính mà các bị cáo bất chấp pháp luật, đạo đức để thực hiện các hành vi gian dối, với thủ đoạn hết sức tinh vi nhằm nhập khẩu lô thuốc H-Capita vào VN để tiêu thụ.
“Lô thuốc này có giá trị hơn 5 tỉ đồng, khi nhập khẩu, các bị cáo khai khống giá trị lô thuốc là 14 tỉ đồng. Hiện nay, toàn bộ lô thuốc H-Capita sau khi nhập về VN đã bị thu giữ nên thiệt hại thực tế của VN Pharma là hơn 6 tỉ đồng. Do đó Viện KSND tối cao truy tố theo khoản 4 điều 157 bộ luật Hình sự năm 1999 (tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, có khung hình phạt từ 20 năm trở lên - PV) là có cơ sở pháp luật”, HĐXX nhận định.
Nâng khống giá vì chi hoa hồng cho bác sĩ kê đơn ?Theo một chuyên gia về dược, hàng chục năm qua ngành dược VN vẫn không có thay đổi nhiều trong quản lý nhập khẩu, cấp số đăng ký, giá… thuốc, dẫn đến 2 lỗ hổng lớn.
Lỗ hổng thứ nhất là trong vấn đề nhập khẩu. Trong khi đa số các nước rất chú trọng việc xây dựng hàng rào kỹ thuật thuốc nhập khẩu và có nghiên cứu giới hạn số lượng nhập khẩu theo nhu cầu, nhất là những mặt hàng đã sản xuất trong nước; hoặc chí ít họ cũng tiến hành kiểm tra định kỳ nhà máy sản xuất, kiểm nghiệm sản phẩm mà chi phí do bên xuất khẩu đáp ứng... thì ở VN suốt nhiều năm qua hệ thống cấp số đăng ký nhập khẩu thuốc tại Cục Quản lý dược vẫn chưa có chiến lược định hướng rõ ràng về thuốc cần ưu tiên hoặc hạn chế nhập khẩu, từ đó chưa có các giải pháp cụ thể. Hậu quả là VN trở thành nơi mà đủ loại thuốc trên thế giới đổ xô về, số đăng ký tăng chóng mặt, hiện có trên 20.000 số đăng ký thuốc. Nếu thập niên 90 của thế kỷ trước khi chưa mở cửa, thuốc ngoại nhập chiếm số đăng ký nhiều nhất là của Pháp (các loại biệt dược gốc, thuốc phát minh), thì hơn mười năm trở lại đây, thuốc Ấn Độ được cấp số đăng ký nhiều nhất (đa số là thuốc generic - thuốc khai thác khi hết hạn bản quyền thuốc gốc). Ngoài ra còn các thuốc từ những quốc gia khá xa lạ, không tên tuổi trên thị trường dược phẩm quốc tế cũng vào VN. Khi có quá nhiều mặt hàng, không chỉ bóp chết sản xuất trong nước, mà còn dẫn đến mất kiểm soát chất lượng, tiêu cực trong cạnh tranh vì quá tải trong quy trình cấp số đăng ký dẫn đến cơ chế xin - cho, bôi trơn...
Cũng theo chuyên gia này, quy trình cấp số đăng ký, cấp phép nhập khẩu thuốc hiện nay thuần túy chỉ dựa trên giấy tờ nên không bảo đảm về chất lượng thuốc, các thuốc kém chất lượng, thậm chí thuốc giả vẫn có cơ hội lọt vào...
Lỗ hổng thứ hai là trong vấn đề giá. “Doanh nghiệp kê khai bao nhiêu thì nhà nước biết bấy nhiêu, dù doanh nghiệp bán chỉ 50% giá kê khai nhưng vẫn còn lời rất cao, thậm chí vài trăm phần trăm. Vì sao? Vì tình trạng độc quyền nâng giá. Vì tình trạng mua bán lòng vòng giữa các công ty. Vì tình trạng chi hoa hồng cho bác sĩ kê đơn…”, vị chuyên gia này nói.
Duy Tính
|
Bình luận