Người Nhật chạy theo

Trẻ con cúi chào cô giáo, cô giáo cúi chào trẻ con - Ảnh: Reuters

1. Cúi đầu sâu chào một cách cung kính là nét văn hóa rất đặc trưng ở xứ sở hoa anh đào. Nhưng cách mà họ tiễn khách cũng thật đặc biệt. 

Trong chuyến đến thăm nước Nhật trong 10 ngày, đoàn chúng tôi đến thăm nhiều địa điểm khác nhau. Cho dù đó là trang trại của nông dân, công ty du lịch hay cơ quan chính phủ, người Nhật sẽ luôn chạy theo bạn ra tới tận xe, vẫy tay chào với nụ cười tươi tắn cho tới khi xe khuất hẳn, để lại cho khách cảm giác mình được trân trọng, được tiếp đón ở đất nước xa lạ này.

Một lần được chia tay theo cách đó, bạn sẽ thấy mình đặc biệt. Lần nào cũng được chia tay theo cách đó, bạn nhận ra đó là một dân tộc đặc biệt.

2. Trong một lần mua sắm ở Don Quixote, chuỗi cửa hàng giảm giá siêu rẻ ở Nhật chuyên dành cho những khách hàng “ví mỏng”, tôi bất ngờ thấy một cô nhân viên mồ hôi nhễ nhại chạy theo. Thấy tôi, cô mừng rỡ chìa ra đồng xu 1 yen, đơn vị tiền tệ nhỏ nhất ở Nhật.

Cô không nói tiếng Anh, còn tôi không nói tiếng Nhật nhưng qua cách cô kiên nhẫn ra dấu (kèm theo nụ cười rất tươi), tôi hiểu đó là đồng xu tôi đã để quên khi tính tiền ở lầu 2 của cửa hàng cách đó 15 phút. Lúc cô nhân viên tìm ra tôi, tôi đang ở lầu 5.

3. Gần nửa đêm còn ở ngoài đường một mình mang lại cảm giác bất an cho một người nước ngoài lần đầu đến thành phố lạ, dẫu đó là Tokyo an toàn thuộc loại bậc nhất châu Á. Hối hả đi vào ga điện ngầm, tôi hỏi một người dân địa phương tuyến đường cần phải chọn. Tôi đang bối rối về 2 tuyến đường khác nhau.

Nhà ga Tokyo là nơi lúc nào người ta cũng hối hả, nhưng bạn có thể dễ dàng hỏi đường - Ảnh: K.O

Tokyo là nơi dường như con người ta lúc nào cũng bận rộn. Ai ai cũng bước những bước chân thật dài, thật nhanh trong im lặng. Nhưng đó cũng là nơi dường như bạn có thể chặn lại bất kỳ ai để nhận được những chỉ dẫn cặn kẽ, cho dù người ta thông thạo hay chỉ biết rất ít thứ ngôn ngữ bạn đang nói.

Quay lại với người đàn ông bị tôi “chặn đường”, cũng với dáng vẻ rất hối hả vào lúc gần nửa đêm, ông đưa cho tôi một đáp án trong 2 con số mà tôi vừa hỏi. Tôi an tâm chạy lên cầu thang, đứng chờ ngay ở tuyến đường vừa được hướng dẫn. Tàu chưa đến.

Bất chợt tôi thấy người đàn ông tóc bạc ban nãy đang hối hả chạy lên cầu thang. Ông đi cùng chuyến tàu chăng? Không, ông chỉ chạy đến để nói với tôi rằng chỉ dẫn lúc nãy của ông chưa chính xác, cả hai tuyến đường tôi hỏi đều dẫn tới cùng nhà ga mà tôi cần đến! Nói xong, ông lại vội vã chạy xuống cầu thang khi tôi còn đang há hốc mồm vì kinh ngạc. Nếu cả hai tuyến đường đều đúng, mà tàu chỉ đến cách nhau một vài phút thì vì lẽ nào ông phải vất vả chạy ra khu vực hướng dẫn thông tin, xem lại cặn kẽ và cố chạy theo một người xa lạ vào lúc nửa đêm? Câu trả lời chỉ có thể là vì ông là người Nhật.

4. Đến thăm Trường ẩm thực và dinh dưỡng Hattori ở Tokyo, chúng tôi được thầy hiệu trưởng, tiến sĩ Yukio Hattori giới thiệu về Shoku-iku, một chương trình của chính phủ giúp nâng cao nhận thức về cách lựa chọn chế độ ăn uống khôn ngoan.

Thầy hiệu trưởng Yukio Hattori đang giới thiệu về Shoku-iku - Ảnh: K.O

Thầy Hattori cho biết ở trường học, chương trình ưu tiên triển khai cho học sinh cấp 1 đầu tiên, sau đó đến cấp 2 rồi đến cấp 3. Tôi bất chợt tìm ra câu trả lời cho những nét văn hóa đáng ngưỡng mộ “made in Japan”: giáo dục từ gốc đi lên, khi những gì tốt đẹp được ưu tiên gieo vào những tâm hồn trong trắng của con trẻ.