Nghi án Trung Quốc 'vươn vòi' căn cứ quân sự ở Đại Tây Dương

Ảnh chụp vệ tinh trong năm 2021 cho thấy cảng nước sâu do Trung Quốc xây dựng ở Bata

MAXAR TECHNOLOGIES

Với dân số 1,4 triệu người, Guinea Xích Đạo là một trong những quốc gia nhỏ nhất châu Phi. Quốc gia Tây Phi sở hữu nguồn tài nguyên dồi dào từ dầu khí khai thác xa bờ, cho phép nước này nằm trong danh sách các quốc gia giàu nhất vùng hạ Sahara, xét về bình quân GDP trên đầu người.

Theo các nguồn tin tình báo gần đây của Mỹ, Trung Quốc đang tìm cơ hội xây dựng căn cứ quân sự đầu tiên ở Đại Tây Dương. Nhiều khả năng chính quyền Bắc Kinh muốn đặt căn cứ ở Bata, thành phố lớn nhất Guinea Xích Đạo, theo tờ The Wall Street Journal.

Chiến lược lấn sân lẫn nhau?

Guinea Xích Đạo nằm trên bờ Đại Tây Dương của châu Phi. Đây là khu vực Mỹ vẫn duy trì sự hiện diện quân sự. Sự hiện diện của một căn cứ của lực lượng đối thủ như Trung Quốc có thể phá hủy ưu thế lâu nay của Mỹ.

Thiếu tướng Andrew Rohling, chỉ huy Lực lượng đặc nhiệm Nam Âu của Lục quân Mỹ tại châu Phi, nhận định rằng “cơ sở mà Trung Quốc dự định xây không chỉ dừng ở căn cứ quân sự. Chúng tôi lo ngại Bắc Kinh muốn đặt dấu ấn quân sự tại Tây Phi”, theo TRT World.

“Việc duy trì các tàu quân sự Trung Quốc ở Đại Tây Dương đại diện cho giai đoạn mới của cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung. Trung Quốc hành động theo kiểu “nếu Mỹ triển khai các nhóm tác chiến tàu sân bay đến vùng Tây Thái Bình Dương (bao gồm Biển Đông), Trung Quốc có thể điều tàu hải quân đến Đại Tây Dương (sân sau của Mỹ)”, vị chỉ huy Mỹ nhận xét.

Căn cứ quân sự hải ngoại đầu tiên của Trung Quốc cũng ở Djibouti, tọa lạc tại phần phía đông châu lục đen và án ngữ ở vị trí đắc địa của Ấn Độ Dương và kênh đào Suez. Djibouti là quốc gia khá tương đồng Guinea Xích Đạo, chẳng hạn như dân số ít và vị trí chiến lược.

Vì thế, sự lựa chọn của Trung Quốc dường như là tín hiệu cho thấy chính quyền Bắc Kinh muốn mở rộng phạm vi hoạt động quân sự ở cả Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, tăng cường cạnh tranh với Mỹ.

Sự can thiệp của Mỹ

Trước đó, Trung Quốc đã xây dựng cảng thương mại nước sâu tại Bata, thành phố duyên hải của Guinea Xích Đạo , theo Đài truyền hình TRT World dẫn lời nhà phân tích Ioannis Koskinas của tổ chức New America (trụ sở tại Washington D.C). Công ty Cầu & Đường Trung Quốc tiến hành nâng cấp cảng nước sâu ở Bata trong giai đoạn 2009-2014, theo một báo cáo.

Một quan chức cấp cao (không nêu tên) của chính quyền Tổng thống Joe Biden mô tả ý định của Trung Quốc xây dựng căn cứ ở Guinea Xích Đạo đang khiến Mỹ lo ngại, cụ thể là khía cạnh an ninh quốc gia.

Báo động trước ý đồ của Trung Quốc, chính quyền Washington vào tháng 10 đã gửi ông Jon Finer, Phó cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng, đến Guinea Xích Đạo. Chuyến thăm được cho nhằm mục đích thuyết phục Tổng thống Teodoro Obiang Nguema Mbasogo từ bỏ việc ký kết với Trung Quốc. Chưa rõ tác dụng của chuyến đi.

Trong báo cáo đệ trình Quốc hội Mỹ năm 2021, Lầu Năm Góc cảnh báo Trung Quốc có lẽ đang cân nhắc xây dựng thêm một số căn cứ quân sự ở châu Phi, như Kenya, Seychelles, Tanzania và Angola.

Trước thông tin trên, tờ Hoàn Cầu thời báo ngày 6.12 bác bỏ việc Trung Quốc có kế hoạch thiết lập căn cứ quân sự thường trực trên bờ Đại Tây Dương. Tờ báo gọi đây là động thái mới nhất của Mỹ nhằm thổi phồng mối đe dọa từ Trung Quốc.