Mỹ gửi cả 'lương thực lẫn vũ khí' đến Gaza?

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden tăng cường chỉ trích việc tiến hành các hoạt động quân sự của Israel ở Gaza dẫn tới ngăn cản các hoạt động cứu trợ nhân đạo quốc tế của nước này. Song song đó, Mỹ vẫn duy trì các thương vụ buôn bán vũ khí bí mật cho Israel, theo The Guardian.

Lương thực đi cửa trước

Ngày 2.3, các máy bay của quân đội Mỹ tiến hành thả 66 kiện hàng với khoảng 38.000 suất ăn xuống bãi biển phía tây nam Gaza. Chính phủ Mỹ cho biết một trong những mục đích của nước này khi bắt đầu thả hàng từ trên cao xuống Gaza là nhằm ngăn chặn các băng nhóm tội phạm đánh cắp các chuyến hàng viện trợ, theo ABC.

Ngay sau các đợt thả lương thực, Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris được cho là đã phàn nàn Israel rằng: “Chính phủ Israel cần làm nhiều hơn để tăng đáng kể dòng viện trợ. Không có lý do gì để bào chữa”. Mặt khác, bà Harris yêu cầu Israel phải mở cửa khẩu biên giới mới, không áp đặt “những hạn chế không cần thiết” đối với việc cung cấp viện trợ tới Gaza, Reuters đưa tin.

REUTERS

Tuy nhiên, hoạt động cứu trợ nhân đạo này của Mỹ đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ giới chuyên gia.

“Điều này thật đáng xấu hổ cho chính quyền Biden”, cựu Giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) tại Bờ Tây, ông Dave Harden nhận xét. Động thái này không đủ để tạo ra sức ảnh hưởng ý nghĩa nào, ông Harden nói thêm.

Theo Liên Hiệp Quốc, số lượng xe tải vào Gaza đã giảm từ mức trung bình 170 xe mỗi ngày trong tháng 1 xuống còn 98 xe vào tháng 2.

Các quan chức Liên Hiệp Quốc cho rằng các cuộc kiểm tra nghiêm ngặt và thất thường, các cuộc tấn công vào những đoàn xe viện trợ và cảnh sát Gaza (những người đang hộ tống các chuyến hàng viện trợ) là những nguyên nhân gây trở ngại cho hoạt động cung cấp viện trợ.

Ngoài ra, đường xá không thuận tiện, giao tranh tiếp diễn giữa Hamas - Israel và sự vắng mặt của các nhóm nhân đạo ở Gaza cũng là những rào cản cho hoạt động cứu trợ nhân đạo ở khu vực này.

Vũ khí ở cửa sau

Trong khi đó, Mỹ được cho là đã tiến hành hơn 100 thương vụ bán vũ khí gồm hàng ngàn quả bom và vũ khí sát thương khác cho Israel kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột Hamas - Israel ngày 7.10.2023, tuy nhiên nó không gây chú ý và tránh được sự giám sát của Quốc hội vì mỗi giao dịch đều dưới mức tiền phải được Quốc hội chấp thuận, theo tờ Washington Post.

Các quan chức chính quyền Joe Biden cho biết đã thông báo cho Quốc hội Mỹ về việc bán 100 gói nhỏ quân sự cho Israel trong một cuộc họp ngắn. Tuy nhiên, thông tin về các giao dịch rất ít do các đơn hàng được chia nhỏ và thực hiện bí mật.

Người phát ngôn Nhà Trắng Karine Jean-Pierre từ chối bình luận về bản tin hôm 6.3 của Washington Post.

Chính quyền Tổng thống Biden được cho là đã khai thác các lỗ hổng trong luật để tiến hành các giao dịch buôn bán khí tài quân sự. Đạo luật kiểm soát xuất khẩu vũ khí của Mỹ đã đặt ra những ngoại lệ quan trọng đối với việc bán vũ khí cho các đồng minh thân cận, trong đó giới hạn mức trần 25 triệu USD cho “thiết bị quốc phòng lớn” - được định nghĩa là các thiết bị đắt đỏ đòi hỏi nhiều về nghiên cứu và phát triển, nhưng lại giới hạn mức lên đến 100 triệu USD cho “những trang bị quốc phòng” khác như bom.

REUTERS

Bà Ari Tolany, Giám đốc giám sát hỗ trợ an ninh tại Trung tâm Chính sách Quốc tế (Mỹ) cho rằng: “Đây không chỉ là một nỗ lực nhằm tránh tuân thủ kỹ thuật với luật kiểm soát xuất khẩu vũ khí của Mỹ, mà còn là cách để tránh minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với một vấn đề cấp cao”.

Theo The Guardian, việc chuyển giao trang thiết bị quân sự tới Israel tránh tâm điểm chú ý do chính quyền Mỹ thực hiện là bổ sung cho 3 thương vụ công khai trước đó từ tháng 11 và tháng 12 năm ngoái. Theo tờ báo, lần chuyển xe tăng và pháo binh hồi tháng 12.2023 cũng tránh được sự giám sát của Quốc hội vì chúng được thực hiện theo thẩm quyền khẩn cấp.

Chính quyền Mỹ đã lập luận rằng hoạt động này là một phần trong cam kết cơ bản của Mỹ đối với khả năng tự vệ của Israel. “Chúng tôi tiếp tục hỗ trợ chiến dịch của Israel để đảm bảo rằng sự kiện tấn công ngày 7.10 không thể lặp lại. Chúng tôi đã cung cấp viện trợ quân sự cho Israel vì nó phù hợp với mục tiêu trên... Chúng tôi hỗ trợ chiến dịch quân sự hợp pháp của Israel phù hợp với luật nhân đạo quốc tế”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller phát biểu.

Gaza có được lựa chọn?

Liên quan tình hình Gaza, các nỗ lực dàn xếp xung đột không có đột phá khi các phái đoàn của lực lượng Hamas đã rời thủ đô Cairo (Ai Cập), theo The Guardian ngày 7.3. Trong khi đó, Israel vẫn từ chối đàm phán về thỏa thuận về lệnh ngừng bắn, với lý do không nhận được danh sách cập nhật số con tin còn sống từ lực lượng Hamas.

Ngoài ra, nhiều nhân vật diều hâu trong chính phủ Israel muốn chiến sự tiếp tục cho đến khi lãnh đạo Hamas bị tiêu diệt.

REUTERS

Trong lúc đó, thảm họa nhân đạo ở Gaza ngày càng nghiêm trọng. Liên Hiệp Quốc cho biết 576.000 người ở Gaza đối mặt với mức thiếu thốn và đói khát. Bên cạnh đó, Cơ quan Y tế Gaza cho biết số người Palestine thiệt mạng trong cuộc chiến đã vượt quá 30.000.

Nhiều cuộc thảo luận diễn ra công khai về việc Israel cố ý kéo dài khủng hoảng nhân đạo ở Gaza như một quân bài mặc cả.

“Tình hình dân sự ở phía bắc Gaza là một quân bài quan trọng trong các cuộc đàm phán với lực lượng Hamas để thả con tin và Israel sẽ không dễ dàng cho nó miễn phí”, nhà bình luận quân sự Yossi Yehoshua viết trên nhật báo Yedioth ngày 3.3.

Các hoạt động cứu trợ nhân đạo cũng nhằm đạt được các mục tiêu chiến tranh. “Nếu chúng ta muốn nhìn thấy các con tin còn sống sót, cách duy nhất là tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng ở Gaza”, tướng Israel Giora Eiland nói với trang tin Globes ngày 8.10.2023.

Israel ban đầu đã đóng tất cả các cửa khẩu và cắt điện, nước trong những tuần đầu của cuộc xung đột. Hiện các con đường viện trợ quốc tế đều do Israel kiểm soát.

Trong phát biểu mới nhất là thông điệp liên bang được đọc trước Quốc hội Mỹ ngày 8.3 (giờ Việt Nam), Tổng thống Biden cảnh báo Israel rằng nước này không thể dùng viện trợ làm "con bài mặc cả" trong cuộc chiến chống lại Hamas.

Ông nói: "Đối với giới lãnh đạo Israel, tôi nói điều này: hỗ trợ nhân đạo không thể chỉ là sự cân nhắc thứ yếu hay một con bài mặc cả. Bảo vệ và cứu những sinh mạng vô tội phải là ưu tiên hàng đầu".

Tổng thống Biden còn kêu gọi ngừng bắn tạm thời ngay lập tức ở Dải Gaza, nơi lo ngại về nạn đói sắp xảy ra đã tăng lên gấp bội, theo AFP.