Môi trường không gian khiến hồng cầu ở người tự hủy nhanh hơn

Ông David Saint-Jacques là một trong các phi hành gia tham gia cuộc nghiên cứu

nasa

Cơ thể người không tiến hóa trong điều kiện có thể sống được trong môi trường không gian, và điều này thể hiện rõ thông qua tình trạng tổn thất hồng cầu ở các phi hành gia thực hiện các sứ mệnh vũ trụ.

Hiện tượng trên được gọi là “thiếu máu trên không gian”. Cho đến gần đây, nguyên nhân đằng sau triệu chứng này vẫn là một bí ẩn. Một số chuyên gia còn cho rằng thiếu máu không gian chỉ là hiện tượng ngắn hạn.

Tuy nhiên, báo cáo mới cho thấy đây là cơ chế kéo dài và có sức phá hủy hơn thế.

Trong các sứ mệnh kéo dài 6 tháng trên Trạm không gian quốc tế (ISS), đội ngũ nghiên cứu phát hiện cơ thể người phá hủy hồng cầu cao hơn 54% so với bình thường.

Họ hoàn toàn bất ngờ trước số liệu trên, được ghi nhận trực tiếp từ hơi thở và mẫu máu của 14 nhà du hành vũ trụ trên ISS.

“Chứng thiếu máu trên không gian thường xuyên được báo cáo khi các phi hành gia quay về trái đất sau các sứ mệnh không gian, nhưng trước đó chúng tôi không rõ chuyện gì xảy ra. Báo cáo mới cho thấy vào thời điểm lên quỹ đạo, tế bào hồng cầu bắt đầu cơ chế tự hủy nhanh hơn, và tình trạng này kéo dài suốt thời gian phi hành gia thực hiện sứ mệnh không gian”, theo tác giả Guy Trudel của Đại học Ottawa (Canada).

Để so sánh, các nhà nghiên cứu thực hiện việc đo đạc thông qua xét nghiệm mẫu máu và hơi thở. Vào thời điểm còn ở trái đất, tốc độ tự hủy của hồng cầu ở các phi hành gia là 2 triệu tế bào/giây. Trong giai đoạn trên quỹ đạo, tốc độ này tăng lên 3 triệu tế bào/giây.

Ở môi trường vi trọng lực, cơ thể người mất đi khoảng 10% lượng chất lỏng lưu chuyển bên trong các mạch máu, vì máu tích tụ nhiều hơn ở phần đầu và ngực. Đó là lý do tại sao các nhà du hành vũ trụ đôi khi xuất hiện với bề ngoài “căng phồng” hơn trong các video clip gửi về từ ISS.

Khi quay về mặt đất, 5 trong số 13 phi hành gia (thiếu một người do đối tượng không lấy mẫu máu vào thời điểm đáp) bị chứng thiếu máu lâm sàng.

Trong vòng 3-4 tháng sau khi đáp, các phi hành gia ghi nhận hàm lượng hồng cầu quay về bình thường. Tuy nhiên, sau một năm kể từ thời điểm hoàn tất sứ mệnh, cơ thể của họ vẫn duy trì tốc độ hủy hồng cầu cao hơn 30% so với thời điểm trước chuyến đi.