Những năm trở lại đây, nông nghiệp Quảng Trị đã dịch chuyển dần từ số lượng sang chất lượng, nâng cao giá trị nông sản hàng hóa, phát triển kinh tế khu vực nông thôn, góp phần tạo nên những "làng quê đáng sống". Những kết quả đó có được, không thể phủ nhận sự đóng góp của Chương trình OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm).

Thanh Niên đã có cuộc trò chuyện cùng ông Hà Sỹ Đồng, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh, Trưởng Ban điều hành Chương trình OCOP tỉnh Quảng Trị.

Thưa ông, Quảng Trị có thuận lợi và khó khăn gì khi thực hiện Chương trình OCOP?

Quảng Trị là địa phương còn nhiều khó khăn, thời tiết khắc nghiệt nên sản xuất nông nghiệp gặp rất nhiều thử thách. Quảng Trị cũng không thế so với nhiều địa phương khác vì họ có nguồn ngân sách lớn, hạ tầng đồng bộ, nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đến đầu tư. Nhưng bù lại, chúng tôi có một tài sản lớn đó chính là con người. Con người Quảng Trị lâu nay luôn được biết đến với đức tính cần cù, sáng tạo, biết biến những bất lợi thành những điều đặc biệt, riêng có.

Định hướng của tỉnh Quảng Trị trong thực hiện Chương trình OCOP là gì, thưa ông?

Thời gian qua, được sự quan tâm các cấp các ngành, Quảng Trị đã triển khai nhiều quyết sách mạnh mẽ về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Với chương trình OCOP, nhìn thấy những bất lợi của mình, nên chúng tôi chọn hướng đi khác biệt. Trong đó, xác định làm đến đâu thì chất lượng đến đó, sản phẩm OCOP có thể ít nhưng phải chất lượng, không chạy theo số lượng, không phô trương thành tích. Từ từ chuyển từ nông nghiệp truyền thống sang "nông nghiệp sinh nghiệp, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh".

Theo ông, lối đi khác biệt đó đã mang lại những kết quả gì?

Hiện nay, toàn tỉnh Quảng Trị có 58 chủ thể OCOP trong đó có 16 hợp tác xã, 16 doanh nghiệp, 4 tổ hợp tác và 22 hộ sản xuất kinh doanh với 115 sản phẩm đạt từ 3 đến 4 sao. Hiện có 1 sản phẩm đang đề nghị Hội đồng OCOP cấp quốc gia xem xét công nhận sản phẩm hạng 5 sao là Cà gai leo An Xuân (H.Cam Lộ).

Trong tương lai, chúng tôi phấn đấu sẽ có 5 đến 10 sản phẩm OCOP 5 sao. Tiếp tục động viên các chủ thể OCOP có sản phẩm 3 sao thì phải cố gắng lên 4 sao, 4 sao thì cố gắng 5 sao. Tỉnh cũng sẽ lưu ý về những mô hình mới, có triển vọng sản xuất hàng hóa để "tiếp sức" xây dựng sản phẩm OCOP sản xuất công nghiệp nông thôn tiêu biểu, bền vững 3 mặt kinh tế - xã hội - môi trường.

Vậy tỉnh đã đề ra những chiến lược gì để sản phẩm OCOP Quảng Trị đến được tay người tiêu dùng?

Trong quá trình thực hiện chương trình, chúng tôi luôn tận dụng mọi cơ hội để quảng bá cho thương hiệu các sản phẩm OCOP Quảng Trị từ hình ảnh, mô hình, quy trình sản xuất và những cam kết về chất lượng sản phẩm. Từ đó kêu gọi thu hút đầu tư vào các hợp tác xã, cá nhân, tìm cơ hội liên doanh liên kết, mở rộng thị trường. Kể cả cuộc trao đổi này của tôi với báo Thanh Niên cũng là kênh để truyền thông tốt cho các sản phẩm của tỉnh, giúp cho tỉnh.

Hai nữa, chúng tôi thường xuyên đưa các sản phẩm OCOP tham gia vào các triển lãm ở trong và ngoài tỉnh, thậm chí là ở nước ngoài để thương hiệu có sức lan tỏa, tạo sự cạnh tranh. Thứ ba, tại địa phương, chúng tôi xây dựng các trung tâm phân phối tại các nhà hàng, khách sạn để tranh thủ giới thiệu, quảng bá sản phẩm truyền thống của Quảng Trị. Tất cả nhằm gắn kết người sản xuất - người bán - người tiêu dùng.

Biết rằng, mọi sự so sánh là khập khiễng, nhưng đến giờ thì liệu các sản phẩm OCOP của Quảng Trị có đủ sức cạnh tranh?

Thật sự, lúc mới làm chương trình này cũng gặp muôn vàn khó khăn. Nhưng đến nay, thực tế khẳng định sản phẩm Quảng Trị đủ tư cách, chất lượng để tham gia thị trường bằng lối đi riêng biệt của mình.

Đặc biệt, có những sản phẩm chỉ có ở Quảng Trị như gạo hữu cơ Quảng Trị, tiêu Cùa, cà phê Khe Sanh… chúng có hương vị đặc sắc gắn liền với từng địa địa danh. Cùng với việc áp dụng nhiều tiến bộ KH-KT trong sản xuất, những sản phẩm đặc trưng vùng miền này đã được nâng lên tầm cao mới.

Theo ông, sản xuất hàng hóa được "đóng dấu" chương trình OCOP sẽ có những lợi ích gì?

Tỉnh đã chỉ đạo ngành nông nghiệp chọn những diện tích canh tác để sản xuất cây, con giống phù hợp, đặc thù nhưng vẫn tôn trọng tập tục, đời sống văn hóa của người dân bản địa. Xây dựng sản phẩm OCOP phải mang đặc trưng: văn hóa, khí hậu và con người vùng đất đó. Khi đạt được những điều này thì sản phẩm OCOP sẽ có những giá trị thương hiệu khác biệt, cả về kinh tế thị trường lẫn tinh thần.

Có vẻ như ngoài giá trị về kinh tế, ông còn có những kỳ vọng lớn lao hơn với các sản phẩm OCOP Quảng Trị?

Chương trình OCOP Quảng Trị đạt được một vài thành quả bước đầu trước hết là nhờ sự nỗ lực chịu khó, "một nắng hai sương" của bà con nông dân nói riêng và con người Quảng Trị nói chung.

Đặc trưng của các sản phẩm OCOP là gắn với nông thôn, bản làng. Phát triển những sản phẩm OCOP sẽ là cơ hội làm sống lại những làng nghề truyền thống tưởng như đã mất, nhưng theo hướng hiện đại hơn. Chúng tôi kỳ vọng các sản phẩm này sẽ là một phần của những ngôi làng sinh thái phục vụ du lịch canh nông mang đậm bản sắc dân tộc.

Làng quê nào, bản làng nào càng có nhiều sản phẩm OCOP ngoài góp phần nâng cao đời sống kinh tế cho người dân, còn nâng cao đời sống tinh thần, văn hóa ở đó. Từ đó, sẽ có những cộng đồng nông thôn yên ả ở Quảng Trị, làm cho người đi xa muốn trở về.