Trước đây, đọc là một kỹ năng gắn liền với những tài liệu được in ra. Tiểu thuyết, sách, tạp chí, báo, thơ, truyện ngắn, tài liệu… đã được in trên giấy hàng thế kỷ nay. Phát minh máy in có thể sánh ngang với phát minh động cơ hơi nước trong việc đưa thế giới đi lên và phổ biến kiến thức tới số lượng người khổng lồ.
Những kỹ thuật mới cũng có một tầm ảnh hưởng lớn tương tự đối với thế giới con người nhưng trong một khoảng thời gian ngắn hơn rất nhiều. Chắc hẳn bạn không thể tưởng tượng được một cuộc sống không tivi, không radio và các phương tiện truyền thông? Chúng đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hiện đại và chúng ta dùng hàng giờ mỗi ngày để sử dụng chúng. Internet và phương tiện cho phép chúng ta tiếp cận thông tin khắp nơi là World Wide Web đã cung cấp một phương thức hoàn toàn mới cho việc trao đổi thông tin. Sách và báo chí truyền thống hiện nay được phân phối bằng điện tử. Blog cùng các nguồn thông tin khác như Wikipedia rất dễ tiếp cận và truy cập online. Có hàng ngàn thứ ngoài kia cho chúng ta đọc, cả trên giấy và trên màn hình máy tính. Vậy liệu có phải chúng ta đọc ít hơn trước đây?
Thói quen đọc thường được đánh giá dựa vào số phút mà chúng ta bỏ ra để dán mắt vào các loại sách/báo/tài liệu in, hoặc có thể dựa vào số trang hoặc các chủ đề mà chúng ta đã đọc qua. Bộ di sản Canada đã làm một cuộc nghiên cứu năm 2005 với đề tài “Tìm niềm vui với việc đọc và mua sách”, để so sánh kết quả của một nghiên cứu tương tự vào năm 1991 (trước khi có sự bùng nổ của Internet và World Wide Web) với nghiên cứu gần đây. Chắc hẳn bạn cho rằng với những trò game online ngày một nở rộ, các kênh truyền hình mới ngày một nhiều, cộng thêm việc lướt web sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đến việc đọc. Đúng là Internet có ảnh hưởng tới việc đọc, nhưng theo một cách đáng ngạc nhiên: việc sử dụng Internet có ảnh hưởng tới việc đọc sách, báo, tạp chí, và cả việc xem truyền hình, nhưng thời gian dành cho việc đọc sách thư giãn không thay đổi giữa hai cuộc nghiên cứu, mặc dù số lượng đầu sách đọc mỗi năm có ít đi (từ 24,4 quyển/năm vào năm 1991, còn 16,6 quyển năm 2005). Lý do cho việc giảm đầu sách đọc nằm trong phạm vi giá cả và việc phân phối. Đơn giản thế này, những bản viết ngắn thì dễ có miễn phí trên Internet hơn là những dạng viết dài như tiểu thuyết, ký, tự truyện.
Hãy nhìn vào các tạp chí lớn trên thế giới như The New York Times, The People, The Times, The Telegraph... bạn sẽ thấy một xu hướng chung: họ đều có một phiên bản online, tức là trang web riêng. Điều này cũng tương tự ở các tạp chí chuyên ngành với lượng bạn đọc giới hạn: nhiều tạp chí, báo và các ấn phẩm định kỳ khác đều có trên online vì việc kết nối internet không tốn quá nhiều chi phí. Thêm vào đó, nhiều sản phẩm xuất bản hàng tuần hoặc hàng tháng dưới dạng bản in cũng được cập nhật thường xuyên hơn trên web. Chúng ta có thể có những thông tin nóng trên web nhanh hơn là trên bản in. Động cơ để chờ đợi, tìm kiếm, và mua bán các ấn phẩm in định kỳ biến mất mỗi ngày.
Tuy nhiên, với sách thì mọi việc lại khác. Rõ ràng là ngày càng có nhiều sách được đưa lên trên mạng, nhưng khối lượng và thể loại tương đối nhỏ và ít hơn khi so sánh với bản in. Các nhà xuất bản sách không chấp nhận bản online của sách như các nhà xuất bản báo, tạp chí. Và những nhà xuất bản nói chung không bao giờ cho đi miễn phí bản copy những quyển sách mới của họ. Hãy nhìn vào 2 tác giả Scholastic và J.K.Rowling thì rõ, những nhà xuất bản sách của họ không chỉ kiểm soát chặt bản in mà còn chủ động tránh xa những hình thức online của sách.
Hẳn nhiên là cách chúng ta tìm đọc các trang web, và những hình thức online khác có ảnh hưởng quan trọng tới việc chúng ta đọc cái gì, đọc trong bao lâu, và đọc chăm chú như thế nào. Tuy nhiên, nếu chú ý tới việc có bao nhiêu nội dung trên web được thể hiện dưới dạng chữ viết, bạn sẽ thấy chúng ta thực sự vẫn đọc rất nhiều mỗi ngày. Sự thay đổi lớn nhất là hình thức của cái mà chúng ta đọc. Thói quen đọc đang thay đổi. Chúng ta đọc gì và đọc thế nào phát triển theo thời gian. Nhưng bảo chúng ta đọc ít hơn trước đây ư? Không hề!
Hoài Thu (helium.com)
Bình luận