Dạy con phép tắc 'Ăn trông nồi, ngồi trông hướng' ra sao?

26/10/2019 20:06 GMT+7

Người Việt Nam , nhất là những người lớn tuổi, rất chú trọng đến cử chỉ, điệu bộ của trẻ em nên đã giáo dục trẻ nhiều phép tắc, trong đó có 'Ăn trông nồi, ngồi trông hướng'. Câu đó khuyên chúng ta phải chú ý giữ cử chỉ, hành động của mình cho phù hợp với từng hoàn cảnh.

Vậy "Ăn trông nồi, ngồi trông hướng" cần được hiểu thế nào?
Khi chúng ta nhớ câu “ngồi trông hướng”, trong bất cứ hoàn cảnh nào, hay gặp nhất là trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta sẽ quan sát mọi người và mọi vật chung quanh để cho hành động, cử chỉ thích hợp. Trong bữa cơm gia đình, nhất là những gia đình nhiều thế hệ,  người ăn không khuấy lộn đĩa thức ăn để tìm miếng ngon, đó là “ăn trông nồi”. Các bà mẹ đều yêu thương con một cách kín đáo, thầm lặng, vậy nên khi nhìn thấy con cái toàn lựa thức ăn ngon mà gắp thì thường im lặng, như vậy không phải thương con mà là làm hại con…
Sau đây là các phép tắc trên mâm cơm Việt mà phụ huynh cần chú ý để dạy con
1. Không và quá 3 lần khi đưa bát cơm lên miệng
2. Không gắp thức ăn đưa thẳng vào miệng mà phải đặt vào bát riêng rồi mới ăn.
3. Không dùng thìa đũa cá nhân của mình quấy vào tô chung
4. Không xới lộn đĩa thức ăn để chọn miếng ngon hơn
5. Không cắm đũa dựng đứng vào bát cơm
6. Không nhúng cả đầu đũa vào bát nước chấm
7. Phải trở đầu đũa khi muốn tiếp thức ăn cho người khác
8. Không được cắn răng vào đũa, thìa, miệng bát, không liếm đầu đũa
9. Không vừa cầm bát vừa cầm đũa chỉ 1 tay cũng như không được ngậm đũa để rảnh tay làm các việc khác chẳng hạn như múc canh, đôi đũa chưa dùng đến phải đặt vào mâm hoặc đĩa bàn nếu ăn trên bàn có dùng đĩa lót bát, hoặc đồ gác đũa.
10. Ngồi ăn dù trên chiếu hay trên ghế đều không được rung đùi, cực kỳ vô lễ
11. Không ngồi quá sát mâm hay bàn ăn nhưng cũng không ngồi xa quá.
12. Ngồi trên ghế thì phải giữ thẳng lưng. Ngồi trên chiếu thì chuyển động lưng và tay nhưng không được nhấc mông
13. Không để tay dưới bàn nhưng cũng không chống tay lên bàn mà bưng bát và cầm đũa, khi chưa bưng bát thì phần cổ tay đặt trên bàn nhẹ nhàng
14. Không ngồi chống cằm trên bàn ăn
15. Tuyệt đối tránh cơm đầy trong miệng mà nói
16. Không chu mồm thổi thức ăn nóng mà múc chậm phần nguội hơn ở sát thành bát đĩa.
17. Muỗng kiểu múc canh phải đặt úp trong bát không được để ngửa.
18. Khi chấm vào bát nước chấm, chỉ nhúng phần thức ăn, không nhúng đầu đũa vào bát chấm, miếng đã cắn dở không được chấm
19. Khi nhai tối kỵ chép miệng
20. Không tạo tiếng ồn khi ăn như húp soàm soạp
21. Không nói, không uống rượu, không húp canh khi miệng còn cơm
22. Không gõ đũa bát thìa
23. Khi ăn món nước như canh, chè, xúp, cháo… nếu dọn bát nhỏ hay chén tiểu thì có thể bưng bát trên hai tay để uống nhưng không được kèm đũa thìa. Nếu dọn bát lớn hay đĩa sâu thì dùng thìa múc ăn, tới cạn thì có thể một tay hơi nghiêng bát đĩa sâu ra phía ngoài, một tay múc chứ không bưng tô to đĩa sâu lên húp như kiểu chén tiểu. Món canh có sợi rau nên dọn bát nhỏ, món gọn lòng thìa có thể dùng bát lớn, đĩa sâu
24. Không ăn trước người lớn tuổi, chờ bề trên bưng bát lên mình mới được ăn. Nếu đi làm, khách không gắp đồ ăn trước chủ nhà hay người chủ bữa cơm (trừ ra bạn được đề nghị gắp trước, trong một dịp nhất định)
25. Dù là trong khuôn khổ gia đình hay khi làm khách, tuyệt đối không chê khi món ăn chưa hợp khẩu vị mình. Điều này cực kỳ quan trọng vì không đơn thuần là phép lịch sự mà còn là một phần giáo dục nhân cách. Nếu không được dạy nghiêm túc, trẻ em từ chỗ phản ứng tự nhiên do khẩu vị sẽ tới chỗ tự cho mình quyền chê bai, phán xét, không trân trọng lao động của người khác. Món không ngon với người này nhưng ngon với người khác và có được nhờ công sức của rất nhiều người
26. Không gắp liên tục 1 món dù đó là món khoái khẩu của mình
27. Phải ăn nếm trước rồi mới thêm muối, tiêu, ớt, chanh…, tránh vừa ngồi vào ăn đã rắc đủ thứ gia vị phụ trội vào phần của mình
28. Phải ăn hết thức ăn trong bát, không để sót hạt cơm nào
29. Dọn mâm phải nhớ dọn âu nhỏ đựng xương, đầu tôm, hạt thóc hay sạn sót trong cơm…
30. Trẻ em quá nhỏ dọn mâm riêng và có người trông chừng để tránh gây lộn xộn bữa ăn của người già, tới 6 tuổi là ngồi cùng mâm với cả nhà được sau khi đã thành thục các quy tắc cơ bản.
31. Khi trẻ em muốn ăn món mà nó ở xa tầm gắp, phải nói người lớn lấy hộ chứ không được nhoài người trên mâm. Trong gia đình, khi trẻ em ngồi cùng mâm người lớn thì sắp cho bé một đĩa thức ăn nhỏ ngay bên cạnh với đồ ăn đã lóc xương và thái nhỏ. Với người cao tuổi cũng vậy, dọn riêng đĩa cá thịt đã lóc xương, thái nhỏ, hay ninh mềm hơn.
32. Không để các vật dụng cá nhân lên bàn ăn, trừ chiếc quạt giấy xếp có thể đặt dọc cạnh mép bàn. Ngày nay thì di động là vật bất lịch sự và mất vệ sinh.

Cần dạy trẻ hình thành những thói quen tốt từ những bữa ăn

Đào Ngọc Thạch

33. Nhất thiết để phần người về muộn vào đĩa riêng, không khi nào để phần theo kiểu ăn dở còn lại trong đĩa
34. Ăn từ tốn, không ăn hối hả, không vừa đi vừa nhai
35. Khi ăn không được để thức ăn dính ra mép, ra tay hay vương vãi, đứng lên là khăn trải bàn vẫn sạch.
36. Nếu ăn gặp xương hoặc vật lạ trong thức ăn, cần từ từ lấy ra, không được nhè ra toàn bộ tại bàn
37. Chỉ có người cao tuổi, 70 trở lên và trẻ nhỏ mà ợ khi ngồi ăn mới không bị coi là bất lịch sự.
38. Nếu bị cay thì xin phép ra ngoài hắt  hơi, hỉ mũi
39. Nhà có khách cần cẩn trọng khi nấu, chất cay để phụ trội bày thêm, tránh bất tiện cho khách khi họ không ăn được cay hay một vài gia vị đặc biệt
40. Tránh va chạm tay với người cùng mâm, nếu thuận tay trái thì nói trước để chọn chỗ cho thuận tiện
41. Phải chú ý tay áo khi gắp đồ ăn
42. Nếu thấy thức ăn lớn nên xin cắt nhỏ để mọi người được thuận tiện
43. Khi đang ăn mà có việc riêng phải xin phép rồi mới rời mâm
44. Nhất thiết nói cảm ơn sau bữa ăn . Đừng tiếc lời khen ngợi những món ngon
45. Phong tục mời tùy theo gia đình, có gia đình thì người cao tuổi nhất nói đơn giản “các con ăn đi”, trẻ thì thưa “con xin phép”, nhưng có gia đình trẻ con phải mời hết lượt ông bà cha mẹ cô chú anh chị… Khi tới đâu thì quan sát gia chủ, không thể mang tập quán nhà mình vào bữa ăn nhà người ta
46. Ăn xong cần tô son lại thì xin phép vào phòng vệ sinh, không tô son trên bàn ăn trước mặt người khác
47. Ngồi đâu là theo sự xếp chỗ của chủ nhà, không tự ý ngồi vào bàn ăn khi chủ nhà chưa mời ngồi
48. Không được phép quá chén
49. Nên thành thực nói trước về việc ăn kiêng, dị ứng [nếu có] khi được mời làm khách để tránh bất tiện cho chủ nhà.
 
Top

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.