Dự báo mưa lớn cực đoan, dị thường còn xuất hiện nhiều hơn

Đó là chia sẻ từ ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, khi trao đổi với Thanh Niên trong ngày 31.5 về công tác dự báo sau trận mưa lớn cực đoan chiều 29.5 tại Hà Nội và diễn biến thời tiết bất thường trong mùa hè năm nay.

Rất khó dự báo mưa giông, mưa lớn cực đoan

* Mưa lớn đã liên tục kéo dài trong nhiều ngày qua gây ra tình trạng ngập lụt ở nhiều đô thị ở Hà Nội, Thái Nguyên. Đợt mưa lớn này có nguyên nhân từ đâu, thưa ông?

- Ông Mai Văn Khiêm: Các tỉnh Bắc bộ, Bắc Trung bộ đang chịu tác động của một rãnh áp thấp có trục khoảng 22 - 25 độ bị nén khiến nhiệt độ có xu hướng tăng tạo ra các cơn giông nhiệt gây ra mưa lớn trên diện rộng. Điển hình nhất là chiều 29.5 vừa qua, giông nhiệt xuất hiện sớm ở Sơn La, Hòa Bình và nam đồng bằng Bắc Bộ. Sau đó, giông nhiệt này dịch chuyển đến Hà Nội gây mưa lớn trong khoảng 2 giờ từ khoảng 14 - 16 giờ.

Ông Mai Văn Khiêm dự báo mưa lớn cực đoan, dị thường sẽ còn xuất hiện với tần suất nhiều hơn

Hoàng Phan

Trong đó, lượng mưa tích lũy đo trong 2 giờ ở Cầu Giấy (Hà Nội) lên tới 170 mm cao nhất từ trước đến nay, ứng với chu kỳ khoảng 100 năm mới xảy ra một lần. Trước đó, lượng mưa tích lũy đo trong 2 giờ cùng ở điểm này chỉ có 132,5 mm, xảy ra vào 18.6.1986. Khu vực Tây Hồ có lượng mưa tích lũy lên tới 150 mm cũng ứng với chu kỳ khoảng 50 năm mới xảy ra một lần.

Đặc biệt, trong đêm qua và sáng sớm nay, nhiều khu vực ở Bắc bộ tiếp tục có mưa lớn. Cụ thể, lượng mưa đo từ 19 giờ ngày 30.5 đến 5 giờ ngày 31.5 ở Bắc bộ đã có mưa to đến rất to, phổ biến từ 60 - 130 mm. Thậm chí, tại Thái Nguyên có điểm lượng mưa lên tới 300 mm. Diễn biến mưa như vậy, chúng tôi cảnh báo vùng núi Bắc bộ có nguy cơ rất cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

* Cụ thể với trận mưa lớn cực đoan, dồn dập trong một khoảng thời gian ngắn như xảy ra ở Hà Nội vừa qua thì có thể dự báo trước được không và công nghệ dự báo mưa hiện nay có độ chính xác ra sao?

- Đối với trận mưa lớn cực đoan xảy ra chiều 29.5 tại Hà Nội, thì trước đó, chiều 28.5, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã ban hành bản tin dự báo mưa giông diện rộng và mưa lớn ở Bắc bộ.

Đến 13 giờ 10 phút chiều 29.5, thông qua việc theo dõi ảnh mây vệ tinh, rada thời tiết, Cơ quan khí tượng thủy văn đã phát tin cảnh báo mưa giông cho khu vực Hà Nội và đồng bằng Bắc Bộ.

Như vậy, chúng tôi đã cảnh báo được khả năng xuất hiện đợt mưa trước 1 ngày và dự báo cụ thể được hiện tượng mưa giông ở Hà Nội trước khoảng 30 - 40 phút. Người dân có thể theo dõi thông tin cảnh báo mưa giông, sét được cập nhật 15 phút/lần tại trang thông tin: http://amo.gov.vn/

Phố Lý Thường Kiệt (Q.Hoàn Kiếm, Hà Nội) ngập sâu sau trận mưa lớn cấp tập chiều 29.5

Đậu Tiến Đạt

Còn về dự báo lượng mưa thì đây vẫn là bài toán khó nhất trong lĩnh vực dự báo khí tượng. Do mưa là một yếu tố có mức độ biến động rất lớn, phân bố rất không đồng đều, đặc biệt là mưa giông. Một cơn giông gây ra 1 trận mưa cả trăm mm, nhưng cũng có những cơn giông chỉ gây ra sấm chớp và không mưa giọt nào mà chúng ta hay gọi là giông khan.

Hiện nay, việc dự báo có hay không có giông thì công nghệ dự báo đã tốt nhưng để dự báo cụ thể cơn giông gây ra mưa chính xác bao nhiêu mm, mưa ở đâu và khi nào có mưa thì vẫn là một bài toán rất khó đối với khoa học.

Công nghệ dự báo cực ngắn của Việt Nam và trên thế giới hiện nay dựa vào radar cho phép dự báo trước sự hình thành, dịch chuyển và phát triển của các ổ mây giông từ 30 phút đến 3 tiếng.

Miền Trung mưa lũ dồn dập về cuối năm

* Bắc bộ trong mùa hè nhưng không có nắng nóng mà chỉ mưa lớn triền miên. Dự báo những trận mưa lớn cực đoan, dị thường có tiếp tục xảy ra trong những tháng tới và mùa mưa bão năm nay ?

- Qua thống kê của chúng tôi, các giá trị lịch sử khí tượng đã xuất hiện, được ghi nhận sẽ còn lặp lại trong tương lai với chu kỳ khác nhau, dài hay ngắn mà thôi. Các nghiên cứu cập nhật đến nay cho thấy mưa thời đoạn ngắn, với cường suất lớn sẽ ngày càng xuất hiện nhiều trong tương lai do tác động của biến đổi khí hậu.

Chúng tôi dự báo, hiện tượng La Nina còn ảnh hưởng kéo dài đến hết mùa hè, đồng nghĩa với lượng ẩm sẽ gia tăng, vì thế trong thời gian tới, các tỉnh Bắc bộ sẽ tiếp tục có mưa trên diện rộng. Sau thời gian nắng và nóng ban ngày, các cơn mưa giông thường xuất hiện vào buổi chiều và tối.

Trong các tháng mùa mưa bão, lượng mưa tại Bắc bộ có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm từ tháng 7 - 9. Dự báo trong tháng 10 - 11, khu vực ven biển Trung bộ, Tây Nguyên và Nam bộ có xu hướng gia tăng lượng mưa. Chúng tôi đặc biệt cảnh báo nguy cơ xảy ra mưa lũ dồn dập ở miền Trung trong tháng 10 - 11 và ngoài ra cũng cần đề phòng hiện tượng thời tiết nguy hiểm như giông, lốc, mưa đá trên phạm vi toàn quốc.