Đột phá Cần Giờ bằng 'siêu cảng' tỉ USD

Có đầy đủ các điều kiện, Cần Giờ đang cần sự quyết liệt thúc đẩy triển khai xây dựng siêu cảng trung chuyển để đột phá kinh tế không chỉ cho TP, vùng Đông Nam bộ mà cho kinh tế cả nước.

NGỌC DƯƠNG

CƠ HỘI CẢNG TRUNG CHUYỂN QUỐC TẾ

Nói về tầm quan trọng của cảng trung chuyển hàng hóa quốc tế, ông Nguyễn Lê Chơn Tâm, Tổng giám đốc Công ty CP cảng Sài Gòn, cho biết gần 50% hoạt động trung chuyển hàng hóa quốc tế đang trung chuyển tại khu vực Đông Á. Trên trục này, từ Âu sang Á và từ Á đi Mỹ đều đi ngang qua các vùng biển tại VN. Biển Đông đang là lợi ích cốt lõi trong thương mại không chỉ của một vài quốc gia mà cho cả thế giới. Thế nhưng, theo số liệu của các đơn vị tư vấn về hàng hải thì VN chỉ chiếm 2,5% lượng hàng hóa vận tải toàn cầu.

NGỌC DƯƠNG

Hiện nay, Cái Mép - Thị Vải làm rất tốt vai trò tiếp nhận tàu lớn thì cũng chỉ phục vụ tính chất cảng cửa ngõ, trung chuyển được chưa tới 5% hàng từ Campuchia sang, hoàn toàn không có hàng trung chuyển quốc tế. "Trong 900 triệu TEU (viết tắt tiếng Anh, 1 TEU = 1 container (dài) 20 feet) hàng hóa vận tải toàn cầu thì hàng trung chuyển chiếm 30%. Đây là phân khúc thị trường mà lâu nay ngành hàng hải VN luôn mơ ước. Tổng công ty hàng hải VN đã hơn 20 năm nghiên cứu, đầu tư cụ thể tại cảng Vân Phong với mong muốn hình thành một cảng trung chuyển quốc tế, song chưa đạt như mong muốn. Hãng tàu MSC mang hàng trung chuyển về cảng hiện thực hóa mục tiêu xây dựng cảng trung chuyển quốc tế tại Cần Giờ sẽ tạo một trung tâm trung chuyển cho các tàu mẹ (sức chở 10.000 - 24.000 TEU), đẩy mạnh hoạt động trung chuyển container giữa các trung tâm khác trên thế giới. Từ đó, nâng cao năng lực tiếp nhận hàng hóa, đồng thời giải quyết tình trạng tắc nghẽn hàng hóa tại các cảng hiện nay ở VN", ông Nguyễn Lê Chơn Tâm khẳng định.

Ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty CP tư vấn thiết kế cảng - kỹ thuật biển (Portcoast), gọi cảng trung chuyển quốc tế ở VN không phải ước mơ của một DN mà của tất cả những người liên quan đến ngành hàng hải, gắn bó với vận tải biển. Có cảng trung chuyển sẽ có rất nhiều tuyến feeder (tuyến trung chuyển chuyên tuyến) phân phối từ đây, chắc chắn các DN vận tải biển, vận tải thủy nội địa sẽ có cơ hội để phát triển. Vì thế, từ Quy hoạch 791 năm 2005 cho tới các quy hoạch sau này đều xác định cố gắng phát triển các cảng trung chuyển quốc tế tại VN. Nghị quyết 36 năm 2018 về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng tiếp tục xác định chức năng trung chuyển quốc tế. Tuy nhiên, bao nhiêu năm qua VN không làm được, mặc dù giai đoạn 2005 - 2007, Tổng công ty hàng hải VN cũng đã thực hiện xây dựng cảng tại Vân Phong với ý nghĩa "làm mồi".

Theo ông Phạm Anh Tuấn, để hình thành cảng trung chuyển quốc tế, có những điều kiện cần và đủ. Điều kiện cần là gần tuyến hàng hải quốc tế, có độ sâu tự nhiên thuận lợi, các kết nối giao thông, cơ chế chính sách và các điều kiện liên quan đến phát triển đội tàu biển… Với điều kiện đủ, cái đầu tiên và thiết yếu nhất là phải có hãng tàu - những người trực tiếp vận tải container toàn cầu. "Những việc này từ xưa đến nay VN không làm được. Nay, khi MSC - hãng tàu hàng lớn hàng đầu thế giới - đề xuất xây cảng trung chuyển quốc tế ở Cần Giờ thì đây thật sự là cơ hội của quốc gia. Ước mơ cảng trung chuyển quốc tế sẽ được hình thành", ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.

Cần Giờ LÀ CƠ HỘI TẠO BƯỚC NGOẶT CHO KINH TẾ TP

Trong cuộc gặp gỡ với VCCI cuối tuần trước, khi nhắc các đề án mà TP.HCM chủ trì có tính kết nối vùng, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi cũng nhắc tới đề xuất xây dựng cảng trung chuyển container tại huyện đảo Cần Giờ. Lãnh đạo TP nhiều lần khẳng định mô hình tăng trưởng tương lai của TP.HCM cần kết nối vùng để đẩy mạnh kinh tế biển, cảng biển gắn với chuỗi đô thị biển. Trong đó, vịnh Cần Giờ là cơ hội tạo bước ngoặt, thay đổi phương thức phát triển của TP, tức là chuyển từ tăng trưởng dựa trên đất đai sang dựa vào biển. Bến Cần Giờ ở cửa sông Cái Mép mực nước sâu, nằm trên các tuyến hàng hải quốc tế, có thể đáp ứng tàu tải trọng lớn như các tuyến ở châu Âu, châu Phi, châu Mỹ. Đây là điều kiện thuận lợi hình thành cảng container quốc tế, tạo lợi thế cạnh tranh với các nước trong khu vực cũng như đột phá phát triển kinh tế biển của TP.HCM và cả nước.

Thực tế hiện nay cảng Cát Lái của TP.HCM là cảng lớn nhất cả nước với công suất 6,4 triệu TEU/năm. Trong năm 2021, hàng hóa qua cảng ở TP.HCM đạt hơn 160 triệu tấn, vượt 2,6% quy hoạch đến năm 2030. Năm 2022, chỉ tính riêng cảng Cát Lái, tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng với sản lượng thông qua đạt hơn 5,5 triệu TEU container (tương đương 78,5 triệu tấn hàng hóa). Vì vậy, việc triển khai xây các cảng container giai đoạn 2021 - 2030 là cần thiết, đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu ở TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía nam.

Nghiên cứu Cần Giờ từ 25 - 30 năm trước, phát triển Cần Giờ là vấn đề luôn đau đáu suốt nhiều năm của TS Trần Du Lịch, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP.HCM. Bởi theo ông Lịch, với lợi thế là cửa ngõ cảng biển từ khi mới hình thành, nhiệm vụ chính của TP hiện nay là nâng cấp, mở rộng hệ thống cảng hiện hữu, phát triển mạnh hơn những công ty, tập đoàn vận tải biển, hoàn thiện mô hình đô thị biển đẳng cấp… Nếu như hệ thống du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, dịch vụ đẳng cấp tại Cần Giờ sẽ đặt nền móng cho hành trình tiến biển của TP.HCM thì siêu cảng biển trung chuyển chính là viên gạch vững chắc cho hành trình này. Vì thế, TS Trần Du Lịch nhấn mạnh: "Đến lúc TP.HCM phải làm rồi, không thể chậm hơn được. Sống - chết TP phải đưa được dự án này vào Nghị quyết 24 về phát triển kinh tế xã hội vùng Đông Nam bộ để nhanh chóng đưa vào Quy hoạch cụm cảng biển số 4 của quốc gia. Đã quá nhiều năm rồi, Cần Giờ mãi không phát triển được, người dân thì vẫn cặm cụi với hình thức sản xuất nông nghiệp truyền thống. Nếu chậm nữa chúng ta sẽ không có cơ hội bởi nhà đầu tư không ngồi đó chờ ta hoài".

Thực tế, với mục tiêu đưa TP.HCM  trở thành một cực kinh tế biển lớn nhất VN thông qua phát triển chuỗi đô thị - kinh tế biển xanh gắn với khu vực biển Cần Giờ, trước khi đưa cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ vào kế hoạch ưu tiên phát triển, TP.HCM cũng đã chính thức ban hành nghị quyết riêng nhằm phát triển du lịch, đột phá kinh tế Cần Giờ sau gần 30 năm huyện này yên vị làm "người đẹp ngủ say". Nghị quyết xác định đến năm 2030, H.Cần Giờ cơ bản trở thành TP nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh ở tầm khu vực. Như vậy, nếu cả 2 đề án được nhanh chóng hoàn thiện, Cần Giờ sẽ không chỉ trở thành TP biển nghỉ dưỡng đẳng cấp khu vực mà còn là cảng trung chuyển quốc tế đầu tiên của VN.

Thúc đẩy các ngành dịch vụ

Theo ông Phạm Anh Tuấn, với quy mô hơn 7 km cầu cảng có thể tiếp nhận tàu container lớn nhất thế giới hiện nay (khoảng 24.000 TEU, công suất thông qua khoảng 10 - 15 triệu TEU), cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ sẽ đóng góp rất lớn cho ngân sách quốc gia, tạo công ăn việc làm cho hàng vạn người lao động, cũng như thúc đẩy phát triển các ngành dịch vụ. Các chuỗi cung ứng, logistics xung quanh cảng sẽ kéo phát triển cơ sở hạ tầng, phát triển công nghiệp và các lĩnh vực khác, mức độ lan tỏa rất lớn. Ngoài ra, siêu cảng biển, hub logistics lớn như vậy sẽ tạo điều kiện thu hút các công ty vận tải, tài chính lớn trên thế giới đặt trụ sở tại khu vực. "Khi tạo thành một "chợ" lớn, sẽ có rất nhiều dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm... Rất nhiều trung tâm tài chính lớn trên thế giới cũng đều gắn liền với trung chuyển như Hồng Kông, Singapore, Dubai. Cảng trung chuyển quốc tế sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy, hình thành trung tâm tài chính TP.HCM", ông Tuấn đánh giá.

Trong khi đó, TS Trần Du Lịch lưu ý dự án không chỉ đặt trong mục tiêu phát triển của riêng TP.HCM mà còn có ý nghĩa thúc đẩy kinh tế toàn vùng Đông Nam bộ. Dự án phải được triển khai trên quan điểm bổ sung, khai thác tốt nhất tiềm năng của cụm cảng số 4. Cần Giờ không cạnh tranh, làm lép vế các cụm cảng hiện tại như Cái Mép - Thị Vải mà bổ sung tiềm năng của hệ thống cảng hiện hữu. Vì thế, nếu có cơ hội làm như đề án này cùng Hãng tàu MSC, cảng trung chuyển Cần Giờ sẽ biến vùng Đông Nam bộ trở thành cửa ngõ giao thương quốc tế số 1 Đông Nam Á mà Nghị quyết 24 đã nêu. Đây sẽ là vấn đề mang lại lợi ích quốc gia lớn nhất trong hội nhập.