Đẳng cấp sâm Ngọc Linh: Cần cơ chế 'hút' doanh nghiệp

H.Nam Trà My đang cần một cơ chế đặc thù để doanh nghiệp đầu tư vào sâm Ngọc Linh - Ảnh: C.T.V

Chưa ai chinh phục được đỉnh Ngọc Linh Cuối tháng 3 này, UBND H.Nam Trà My sẽ tổ chức một chuyến khảo sát kéo dài trong khoảng nửa tháng lên đỉnh Ngọc Linh để thị sát, kiểm tra vùng sinh trưởng của cây sâm Ngọc Linh. Đoàn khoảng 50 người gồm các chuyên gia, cán bộ lâm nghiệp, nhà báo... sẽ tìm cách chinh phục đỉnh Ngọc Linh vốn mang nhiều huyền bí mà dân leo núi cũng “chào thua”. Đây là chuyến đi khá mạo hiểm bởi trước đó theo ông Bửu, nhiều đoàn thám hiểm từ phía Kon Tum đã thực hiện nhưng không cách nào tìm được đường lên đến đỉnh núi cao hơn 2.500 m này. “Chuyến đi sẽ mang lại nhiều thông tin về cây sâm sinh trưởng trên thực địa để có thêm cơ sở góp vào đề án quốc gia đang trình Chính phủ phê duyệt”, ông Bửu nói.

Theo ông Bửu, HĐND tỉnh Quảng Nam đã thông qua nghị quyết số 114/2014/NQ-HĐND về cơ chế khuyến khích, bảo tồn, phát triển sâm Ngọc Linh tỉnh Quảng Nam với mục tiêu đến năm 2020, Trạm Dược liệu Trà Linh sản xuất 9 triệu cây sâm giống và nhiều lợi ích cho người dân khi tham gia trồng sâm. Các nghị quyết khác của Tỉnh ủy Quảng Nam cũng đề cập đến vấn đề này nhưng vẫn chưa đủ cơ sở pháp lý để doanh nghiệp vào đầu tư trồng sâm trên địa bàn. “Hiện tại, huyện có khoảng 70ha sâm Ngọc Linh của người dân nhưng doanh nghiệp thì chưa bởi cơ chế, chính sách của tỉnh vẫn chưa đủ điều kiện pháp lý. Đặc biệt, các điều khoản liên quan hiện vẫn chưa quy định về việc thuê đất rừng dưới tán để trồng sâm”, ông Bửu cho hay, cần phải có cơ chế cụ thể để “hút” doanh nghiệp đến và phải hỗ trợ pháp lý cho người đầu tư mới giảm nhanh tỉ lệ hộ nghèo tại địa phương. “Ở Kon Tum hiện đã có cơ chế cho thuê đất rừng trong 30 năm, trong khi đó Nam Trà My vẫn chưa có…”, ông Bửu nói thêm.

UBND H.Nam Trà My cũng nhìn nhận, địa phương vẫn chưa phối hợp với các ngành chức năng của T.Ư trong việc khảo sát, quy hoạch khu vực trồng sâm kể cả vùng lõi, vùng đệm nên xác định diện tích đất dưới tán rừng có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp trồng được cây sâm Ngọc Linh. Bên cạnh đó, việc đầu tư giống cây sâm trong thời gian qua chỉ mang tính chất hỗ trợ, chưa có định hướng phát triển, chưa có sự kiểm tra, giám sát quản lý chặt chẽ của Nhà nước. Tại các xã trồng sâm gồm: Trà Nam, Trà Linh, Trà Cang vẫn xảy ra tình trạng do thiếu ăn trong những tháng giáp hạt, nên nhiều hộ gia đình nhổ bán sâm non khi chưa đến tuổi khai thác. Tình trạng mất trộm sâm trong nhân dân thường xuyên xảy ra, nhiều hộ tự nhổ bán làm cạn kiệt nguồn cây giống.

Từ chức vụ Giám đốc Sở TT-TT tỉnh Quảng Nam, ông Hồ Quang Bửu lên nhận công tác tại Nam Trà My với tư cách là chủ tịch huyện. Nhưng là một huyện rất nghèo nên với ông là một nhiệm vụ không hề đơn giản. Trăn trở với cái nghèo của bà con đồng bào dân tộc thiểu số, băn khoăn với nghịch lý nghèo trên đất… sâm, ông Bửu đã nhiều lần vào vùng canh tác loại dược liệu này để tìm hiểu. Khi huyện thành lập đề án quốc gia về cây sâm Ngọc Linh, bản thân ông Bửu cũng kỳ vọng cây sâm sẽ đưa Nam Trà My thoát cảnh nghèo khó dai dẳng nhiều đời nay. Chưa nói đến việc sẽ triển khai nhiều nội dung mang tầm vĩ mô nhưng cứ nhìn vào con số tổng đầu tư cho dự án với kinh phí trên 9.000 tỉ đồng, nhiều người không khỏi ái ngại. Theo đề án, đến năm 2020, sẽ bảo tồn được 200ha cây sâm tại 2 tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Sản xuất chế biến được một số sản phẩm từ cây sâm đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước, làm tăng kim ngạch xuất khẩu cho quốc gia. Đề án này còn có kế hoạch di thực trồng trên 1 triệu ha cây sâm Ngọc Linh ở các địa phương...

Theo ông Bửu, khi đề án được Chính phủ phê duyệt, việc cần làm đầu tiên là có những chủ trương, chính sách sát thực tế để tạo điều kiện cho các công ty, doanh nghiệp đầu tư mạnh vào phát triển cây sâm Ngọc Linh. Ngoài ra, cần có giải pháp để nâng cao nhận thức của người dân về phát triển cây sâm Ngọc Linh, các nhà khoa học ở T.Ư cần quan tâm hơn nữa về nghiên cứu phát triển cây sâm, các sản phẩm sản xuất ra từ cây sâm Ngọc Linh để có sức cạnh tranh trên thị trường thế giới… Ông Bửu cho hay, sau 10-15 năm định hướng phát triển cây sâm Ngọc Linh nước ta sẽ có đủ nguồn lực để cạnh tranh với các quốc gia khác có nền phát triển công nghiệp về cây sâm như: Hàn Quốc, Mỹ… và tiến đến thành quốc gia có ngành công nghiệp dược phẩm về cây sâm lớn trên thế giới.