Cá liệt dầu thuộc dạng tí hon trong họ hàng nhà cá liệt, mình dẹp, tròn, màu trắng bạc, không vảy, con nào con nấy thịt căng ú nụ.
Ở biển Hội An, cá liệt dầu xuất hiện nhiều nhất vào những đêm không trăng tháng 6, tháng 7 dương lịch. Nhiều du khách phương xa đến miệt biển Hội An nếu có duyên sẽ được tham gia các chuyến kéo lưới bắt cá liệt dầu cùng ngư dân.
Thời gian đánh bắt cá tầm khoảng gần tối, khi ánh hoàng hôn dần buông trên bãi biển. Do địa điểm đánh bắt nằm gần bờ nên phương tiện ngư dân sử dụng chỉ là thúng chèo tay hoặc lội ra khu vực nước sâu ngang ngực để giăng lưới. Có hôm trúng lớn, chỉ hơn một tiếng đồng hồ cá đã vào đầy lưới. Những mẻ cá dính đầy lưới búng lăn tăn lẫn trong tiếng cười nói của ngư dân và du khách làm rộn ràng một vùng biển.
Cá liệt dầu làm được rất nhiều món ngon. Nhiều người ghiền nhất là nấu canh cá liệt dầu với khế chua. Điều gì khiến cá liệt dầu và khế được nấu canh chung một xoong? Đó là cái ngon của sự phối kết, hòa quyện giữa vị thanh chua của khế và vị ngọt của cá. Nấu cùng với khế, món canh được đánh thức tới mức tối đa mùi thơm thoảng nhẹ nhưng nồng nàn, quyến luyến đến mức ăn rồi ăn lại cũng không ngán.
Cá được làm sạch mang, không cần lấy ruột bởi ruột cá liệt dầu rất sạch còn có nhiều trứng, người ở biển rất thích ăn phần này vì nó thơm ngon. Nấu nồi nước sôi, cho cá vào vừa sôi dạo đầu thì thêm khế cắt lát. Chú ý, khi mới cho cá vào, phải hạ lửa để giữ cho nước trong và con cá khỏi nứt gãy. Canh cá vừa chín, nêm nếm gia vị và tắt lửa.
Có điều lạ là, người miệt biển thích ăn bát canh cá liệt chỉ mộc, tức chỉ có cá và khế mà không thêm nắm lá ngò thơm hay tiêu giã nhỏ vào. Canh cá liệt dầu ăn với cơm hoặc bún tươi đều ngon, bảo đảm không có chỗ nào chê.
Ngoài nấu canh, cá liệt dầu còn làm được ê hề món. Làm siêng thì kho ngọt cùng nước mắm ớt, chỉ cần ướp cá với đường, mắm và tiêu. Kho cá liệt với tiêu không nên ướp hành, nó sẽ làm mất đi mùi và vị ngon nguyên thủy của cá và tiêu. Khi cá chín thấm thía, nước sền sệt, trên mình lấm tấm hạt tiêu thì tắt bếp. Làm biếng thì nướng tươi trên lửa than. Từng con cá được trở đều trên vỉ, mỡ cá chảy chín vàng thơm ngậy mũi. Cá nướng xong bày ra đĩa, ăn kèm nước mắm ngon, kẹp rau sống thì hết nồi cơm lúc nào chẳng hay. Những hôm nhiều cá liệt quá thì làm cá sạch sẽ, tẩm gia vị phơi khô để dành nướng, ngon không kém gì các loại khác.
Về quê làng biển, được thưởng thức không thiếu món cá biển tươi ngon nào, đủ loại, đủ kích cỡ. Cá liệt dầu tuy béo nhưng nhỏ nên ít thịt lại có xương, ấy vậy mà nhiều thực khách vẫn khoái. Có lẽ một phần vì cái thú tự tay đánh bắt và chế biến. Thưởng thức cá liệt dầu cần… thực hành “nghệ thuật ăn chậm”, tức là gắp nguyên con ra chén, chậm rãi gỡ thịt, thấm thía vị ngọt thơm pha lẫn vị bùi mặn của biển.
Bình luận