Doanh nghiệp xin hoàn thuế VAT phải chịu trách nhiệm tính pháp lý của đối tác Trung Quốc?

Nêu ý kiến thảo luận về thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn sáng 2.11, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho biết đang nổi lên vấn đề về ách tắc, tồn đọng hoàn thuế giá trị gia tăng, khiến các doanh nghiệp và một số hiệp hội, ngành hàng như dăm gỗ, tinh bột sắn… bức xúc gửi đơn kiến nghị, kêu cứu.

GIA HÂN

Quốc hội đã giao Ủy ban Tài chính - Ngân sách thực hiện giám sát chuyên đề về vấn đề này. Đồng tình với báo cáo giám sát chuyên đề, theo đại biểu Hà, ách tắc mang tính hệ thống trong khâu hoàn thuế đối với một số ngành hàng xuất khẩu xuất phát từ những văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) có những điểm chưa phù hợp, thiếu cơ sở pháp lý vững chắc, thiếu tính khả thi, thiếu sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan.

Đại biểu lấy ví dụ, với nhóm mặt hàng ngành gỗ, sản phẩm dăm gỗ, cao su…, Tổng cục Thuế hướng dẫn các cục thuế thực hiện rà soát xác minh qua các khâu mua hàng từ F1, F2 đến khâu thu mua là quá mức cần thiết.

Bởi theo quy định của luật Thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế VAT chỉ phát sinh và phải nộp từ khâu chế biến có hóa đơn VAT. Việc yêu cầu xác minh ở nhiều khâu là không cần thiết, không có cơ sở, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp xuất khẩu dăm gỗ cần thu mua từ rất nhiều địa bàn, nhiều đối tượng khác nhau. Chi cục thuế địa phương không có chức năng, trách nhiệm cũng như không đủ nhân lực để xác minh việc này, phải nhờ đến đơn vị thứ 3 là cơ quan công an.

Với nhóm mặt hàng tinh bột sắn, theo đại biểu Hà, việc yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam phải chịu trách nhiệm về tính pháp lý của đối tác Trung Quốc và coi đây là căn cứ để cho rằng doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện hoàn thuế là chưa đủ thuyết phục.

Đại biểu đề nghị Tổng cục Thuế cần chấp nhận tính pháp lý của tờ khai hải quan để đánh giá về tính xác thực của khối lượng xuất khẩu. Lý do, việc xin ý kiến các cơ quan tư pháp về tính pháp lý của các hợp đồng mua bán của bên đối tác Trung Quốc để đánh giá về tính thực chất của hoạt động xuất khẩu không phải là cách giải quyết thấu đáo đối với các hồ sơ tồn đọng về xuất khẩu tinh bột sắn hiện nay.

“Những quy định bất cập của ngành thuế đã khiến các doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề do đứt gãy dòng tiền hoàn thuế VAT”, bà Hà nêu.

Theo báo cáo tổng hợp đến đầu tháng 6 của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, số tiền thuế VAT của doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ chưa được hoàn là 6.100 tỉ đồng. Trong đó, các doanh nghiệp xuất khẩu dăm gỗ khoảng hơn 4.000 tỉ đồng. Riêng 11 doanh nghiệp xuất khẩu dăm lớn trên địa bàn Quảng Ninh chưa được hoàn 1.105 tỉ đồng.

Theo số liệu báo cáo của ngành thuế đối với lĩnh vực gỗ và các sản phẩm gỗ, số hồ sơ tồn, chưa giải quyết hoàn của năm 2022 và nửa đầu năm 2023 là 149 hồ sơ, xấp xỉ 9% tổng số hồ sơ đề nghị. "Nhiều doanh nghiệp cho biết phải đóng cửa, đơn hàng bị hủy bỏ, nợ quá hạn ngân hàng phát sinh, người lao động bị ảnh hưởng…", bà Hà nêu thực trạng.

Để giải quyết dứt điểm và hiệu quả tình trạng này, đại biểu tỉnh Quảng Ninh đề nghị Bộ Tài chính cần chỉ đạo, rà soát, tháo gỡ vướng mắc từ các văn bản chuyên ngành, khẩn trương giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp; thực hiện “hoàn trước, kiểm sau” với các doanh nghiệp xuất khẩu có uy tín, có chất lượng, chấp nhận tính pháp lý của tờ khai hải quan.

Bộ NN-PTNT cần phối hợp khẳng định có phải xác định nguồn gốc sản phẩm hay không, hồ sơ, thủ tục hướng dẫn như thế nào để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất.