Đô thị cần làm đẹp xứng tầm

Treo đèn bám hai bên đường và đảo giao thông chính là biến tướng của băng rôn khẩu hiệu từ ngày xưa. Thay vì bằng vải thì họ dùng công nghệ 3D về ánh sáng, tức là cải biên theo thời đại. Bản chất là họ vẫn đang làm băng rôn khẩu hiệu thôi Nghiên cứu sinh Phạm Thái Bình, Phó chủ nhiệm Khoa Mỹ thuật công nghiệp (ĐH Kiến trúc Hà Nội)

Con rồng vàng bằng hoa có biệt hiệu Pikalong (vừa giống rồng, vừa giống Pikachu) ở TP.Hải Phòng đã bị dỡ đi rất nhanh, chỉ sau 1 ngày khi hình ảnh về nó lan tràn trên mạng xã hội. Thậm chí, nó còn chưa được nghiệm thu để đưa vào chào đón tết 2017. Vào thời điểm đó, nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn, người nhiều năm theo đuổi các dự án nghệ thuật công cộng, cho rằng trang trí đô thị đang rất thiếu chiến lược. Chính vì thế, nó sẽ nảy sinh ra nhiều kiểu xấu khác nhau.

Nghiên cứu sinh Phạm Thái Bình, Phó chủ nhiệm Khoa Mỹ thuật công nghiệp (ĐH Kiến trúc Hà Nội), lại chia sẻ về việc trang hoàng TP nghèo nàn. Nó chỉ là những dàn đèn cứ đến hẹn lại lên sáng tưng bừng. Đặc điểm của những dàn đèn này là “bám hai bên mặt đường”, đảo giao thông. “Treo đèn bám hai bên đường và đảo giao thông chính là biến tướng của băng rôn khẩu hiệu từ ngày xưa. Thay vì bằng vải thì họ dùng công nghệ 3D về ánh sáng, tức là cải biên theo thời đại. Bản chất là họ vẫn đang làm băng rôn khẩu hiệu thôi”, ông Bình nói.

Ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật - Nhiếp ảnh - Triển lãm (Bộ VH-TT-DL), nhận định nhiều cách trang trí không gian công cộng hiện tại phi khoa học về ánh sáng. “Nếu nó có những màu quá kích động, hoặc có tầm thấp quá rất dễ gây nhiễu cho người đi đường. Đó là một khoa học chứ hoàn toàn không phải treo lên để chơi. Trong khi chúng ta lại chưa tính toán đầy đủ được cần phải làm ra sao”, ông Thành nói.

Công nhân đang chỉnh trang lại hệ thống đèn trang trí trên phố đi bộ Nguyễn Huệ (TP.HCM) Ảnh: Ngọc Nương

Ông Bình cũng cho rằng “tay nghề” của nhiều người thiết kế, thi công dàn đèn có vấn đề. Theo ông, họ đã làm tốt nhất trong khả năng mình có thể, tuy nhiên, họ lại... không có khả năng. “Chúng ta còn thiếu nhiều người về mảng điêu khắc, trang trí đô thị. Do đó, việc này nhiều khi được phó mặc cho cán bộ văn hóa của Sở. Họ không phải nhà điêu khắc hay người chuyên làm ánh sáng cho không gian đô thị. Họ là những cán bộ của Sở, có thể qua đào tạo nhưng không làm được việc họ không chuyên. Chính vì thế, họ sẽ dựa trên những mẫu có sẵn hoặc chỉ sáng tạo được những mẫu cho là đẹp nhưng trong khả năng thẩm mỹ của họ thôi”, ông Bình nói.

Về cách tổ chức thực hiện, ông Nguyễn Thế Sơn không cho rằng việc tổ chức thi chọn mẫu đại trà là tốt vì “nếu thi đại trà sẽ chỉ nhận được tác phẩm kiểu phong trào”. Ông tâm đắc với việc giao các không gian công cộng cho nghệ sĩ. Chẳng hạn, tại Flamingo Đại Lải ở Vĩnh Phúc, đơn vị này chủ động mời nghệ sĩ đến, sáng tác các tác phẩm điêu khắc để làm đẹp cho không gian. Kết quả, họ có những tác phẩm long lanh.

Ông Phạm Thái Bình cũng cho rằng: “Nhà dân làm các khu giải trí công cộng vệ tinh thay vì người dân chỉ đi xung quanh hồ Hoàn Kiếm. Ở mỗi quận, người dân sẽ có niềm tự hào ở quận mình. Mà các quận với nhau cũng sẽ cùng nhau muốn có không gian đẹp, đẹp hơn”.

Theo ông Bình, cần bỏ tư duy trang trí khẩu hiệu trong việc trang hoàng TP. Việc trang hoàng này cần có tính chất của những tác phẩm điêu khắc bằng ánh sáng, bằng cây, bằng hoa... Chính vì thế, để trang hoàng riêng cho những dịp tết thì có thể làm những dạng “điêu khắc thời vụ”, “điêu khắc đường phố”. “Tôi rất thích một số đô thị nếu có cơ hội thì nên làm dạng điêu khắc đường phố. Nó chính là các tác phẩm tương tác với đời sống con người, “nhảy xổ” vào đời sống con người. Tính thời vụ không nhất thiết phải bền vững nhưng trong thời gian tồn tại, nó rất đẹp. Người dân có thể “check in”, chụp ảnh. Sau đó, những tác phẩm không nhất thiết phải tồn tại tiếp”, ông Bình nói. Đó là những tác phẩm có chủ đề nhất định, được làm và đặt ở những nơi dễ tiếp cận với người dân. Nó cũng nên có những câu chuyện riêng của địa phương.

Ông Vi Kiến Thành lại cho rằng nghệ sĩ luôn sẵn sàng kết nối để thiết kế mỹ thuật cho các không gian công cộng. “Tôi biết họa sĩ sẵn sàng làm giúp, không lấy tiền, để có thể làm đẹp TP. Vấn đề là tại sao không ai kết nối với họ. Hoàn toàn có thể kết nối qua các chi hội mỹ thuật ở địa phương”, ông Thành nói. Tuy nhiên, ông Thành cũng rất mong muốn, việc trang trí TP có một nguồn quỹ ổn định. Từ đó, có thể “đặt hàng” các nghệ sĩ để làm các tác phẩm ra tấm ra món.

Những “dấu ấn” trang trí đô thị ngày xuân - Tháng 1.2015, Hải Phòng lắp dàn đèn LED trang trí với kinh phí gần 15 tỉ đồng trên đường Lê Hồng Phong. Sau đó 5 tháng, dàn đèn hỏng trước khi nghiệm thu, buộc phải tháo dỡ. - Tháng 1.2016, dàn đèn gồm 20 bông hoa cuống xanh cánh tím, cao khoảng 4 m được lắp đặt tại đài phun nước ở quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (Q.Hoàn Kiếm, Hà Nội). Những đài hoa này lập tức bị chê xấu. Cụm đèn trang trí này cũng được gọi vui là đèn trang trí hình hoa rau muống dựa trên màu tím. - Tháng 1.2017, một mô hình rồng bằng hoa giả màu vàng được dựng ở đường Lê Hồng Phong (Hải Phòng). Tuy mô hình chưa dựng xong hẳn, nhưng đã có nhiều bàn tán về hình thức của nó. Phần lớn cho rằng nó quá xấu, xấu như giun, như sâu... Chính vì thế, Hải Phòng đã cho gỡ mô hình này. - Tháng 12.2017, trang trí đèn cổng chào ở TP.Cần Thơ được một tài khoản mạng xã hội đăng lên cho rằng mô hình này giống nội y và được cư dân mạng chia sẻ.