Cú ngã ngựa bất ngờ của tỉ phú giàu nhất Ấn Độ

Cho đến tuần trước, ông Adani vẫn được coi là doanh nhân gần như bất khả chiến bại, với đế chế kinh doanh và khối tài sản kếch xù dường như sẽ không ngừng mở rộng. Xét cho cùng, tập đoàn khổng lồ của ông đã trở thành tay chơi chủ chốt trong nỗ lực thúc đẩy xây dựng đường cao tốc, sân bay và các cơ sở hạ tầng đẳng cấp thế giới khác tại Ấn Độ.

Song tất cả đã thay đổi vào ngày 25.1 khi công ty nghiên cứu đầu tư Hindenburg Research có trụ sở tại New York, Mỹ, công bố một báo cáo chấn động, cáo buộc tập đoàn Adani Group thao túng chứng khoán, gian lận kế toán và một loạt hành vi sai trái khác.

REUTERS

Adani Group đã cực lực phủ nhận các cáo buộc, nhưng giá trị thị trường của các công ty thuộc tập đoàn đã "bốc hơi" khoảng một nửa trong những ngày hỗn loạn sau đó, theo Nikkei Asia. Sự việc thậm chí đã buộc ông Adani, người nổi tiếng có quan hệ gần gũi với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, phải hủy bỏ thương vụ bán cổ phần trị giá 2,5 tỉ USD của Adani Enterprises, công ty đầu tàu trong tập đoàn.

Bản thân ông Adani rơi từ vị trí thứ tư xuống vị trí thứ 17 trong danh sách người giàu nhất thế giới của Forbes, khi giá trị tài sản ròng của ông cũng biến mất một nửa, theo CNN.

Cuộc khủng hoảng đang làm dấy lên lo ngại về những hệ lụy tài chính rộng lớn hơn và đã chi phối phần lớn chương trình nghị sự chính trị tại Ấn Độ.

Gautam Adani là ai?

Ông Adani sinh năm 1962 tại bang Gujarat ở miền tây Ấn Độ, là người sáng lập kiêm chủ tịch tập đoàn Adani Group. Bỏ học đại học khi đang là sinh viên năm hai, ông bắt đầu tiếp xúc với thế giới kinh doanh. Từ cuối những năm 1980, ông từng bước xây dựng nên đế chế kinh doanh rộng lớn, hoạt động trong nhiều lĩnh vực bao gồm cơ sở hạ tầng, hậu cần, sản xuất năng lượng và khai thác mỏ.

Thành công đó đã khiến ông được so sánh với John D. Rockefeller và Cornelius Vanderbilt, những ông trùm kinh doanh hàng đầu trong lịch sử nước Mỹ. Ông là người giàu nhất châu Á và tháng 9 năm ngoái từng có thời điểm vượt qua tỉ phú Jeff Bezos để trở thành người giàu thứ hai trên thế giới.

Ông Adani từ lâu cũng được coi là đồng minh thân cận của Thủ tướng Modi. Theo Financial Times, cả hai đều xuất thân từ bang Gujarat, nơi ông Modi trở thành thủ hiến vào năm 2001, ngay trước khi bạo lực tôn giáo làm thiệt mạng ít nhất 1.000 người ở bang này và đe dọa hoạt động của các doanh nghiệp.

HINDUSTAN TIMES

Trong bối cảnh đó, đế chế công nghiệp địa phương của ông Adani đã tạo điều kiện để vị thủ tướng tương lai có thể quảng bá Gujarat như một mô hình kinh tế cho Ấn Độ. Sự gần gũi của họ được thể hiện rõ nét khi ông Modi đi bằng máy bay riêng của vị tỉ phú sau khi ông đắc cử thủ tướng vào năm 2014.

Ông Adani là người ủng hộ nhiệt thành chương trình nghị sự quốc gia của ông Modi, đầu tư rất nhiều tiền vào các lĩnh vực mà chính phủ cho là ưu tiên. Chiến lược kinh doanh này đã cho thấy hiệu quả: Giá trị tài sản ròng của ông Adani tăng từ khoảng 7 tỉ USD năm 2014 lên hơn 100 tỉ USD trước báo cáo của Hindenburg, giúp ông trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.

Adani Group quan trọng như thế nào?

Với hoạt động trải rộng trên mọi lĩnh vực, từ cảng, sân bay, đường sá đến hầm mỏ và nhà máy điện, Adani Group đã đưa mình trở thành trung tâm trong nỗ lực đại tu cơ sở hạ tầng cũ kỹ của Ấn Độ. Cơ sở hạ tầng hiện đại được coi là chìa khóa để thu hút các công ty và các nhà đầu tư toàn cầu, điều mà ông Modi cần cho tầm nhìn biến Ấn Độ thành nền kinh tế 5.000 tỉ USD, theo Nikkei Asia.

CHỤP MÀN HÌNH THE NEW YORK TIMES

Cam kết của tập đoàn về việc đầu tư hàng tỉ USD vào việc sản xuất hydro xanh cũng phù hợp với mục tiêu của New Delhi là đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2070.

Trong ngân sách đầy đủ cuối cùng trước cuộc tổng tuyển cử năm 2024, chính phủ Ấn Độ đã tăng chi đầu tư lần thứ ba liên tiếp lên 10.000 tỉ rupee (122 tỉ USD), tương đương 3,3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Khoản chi này dành cho những thứ như đường sắt, đường bộ, nhà máy điện, mạng viễn thông và nhà ở giá rẻ.

Cáo buộc của Hindenburg gồm những gì?

Trong báo cáo, Hindenburg cho biết họ đã bán khống cổ phiếu các công ty của Adani thông qua trái phiếu được giao dịch tại Mỹ và "các công cụ phái sinh không được giao dịch tại Ấn Độ", cũng như đưa ra các cáo buộc chống lại tập đoàn, bao gồm "thao túng chứng khoán và gian lận kế toán trắng trợn", theo Nikkei Asia.

Báo cáo cũng đặt câu hỏi về mức nợ cao của tập đoàn và cáo buộc các thành viên của gia đình Adani đã "hợp tác để tạo ra các thực thể vỏ bọc ở nước ngoài tại các thiên đường thuế như Mauritius, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và các quần đảo Caribe". Các công ty vỏ bọc này được sử dụng để "rút tiền" từ các công ty niêm yết, theo báo cáo.

REUTERS

Hindenburg cho biết cổ phiếu của 7 công ty niêm yết chính của tập đoàn đã tăng trung bình 819% trong 3 năm qua, bổ sung khoảng 100 tỉ USD vào giá trị tài sản ròng của ông Adani, ngay cả khi các công ty này "cũng đang gánh một khoản nợ đáng kể... đặt toàn bộ tập đoàn vào tình trạng tài chính bấp bênh".

Tập đoàn của ông Adani đã đáp trả, tuyên bố các cáo buộc trên là "vô căn cứ" và báo cáo của Hindenburg là "một cuộc tấn công có tính toán nhằm vào Ấn Độ". Tập đoàn cũng liên tục lên tiếng trấn an để xoa dịu những lo ngại về nợ nần của mình.

Hệ lụy từ báo cáo là gì?

Các cáo buộc của Hindenburg đã gây thiệt hại lớn cho cổ phiếu và trái phiếu của Adani Group. Giá trị thị trường của tập đoàn này, vốn ở mức 223 tỉ USD vào ngày 25.1, đã giảm chỉ còn khoảng một nửa tính đến cuối ngày 3.2, theo Nikkei Asia. Adani Enterprises, công ty lớn nhất tập đoàn, đã buộc phải hủy bỏ kế hoạch bán cổ phần thứ cấp trị giá 2,5 tỉ USD.

Tình trạng bán tháo cổ phiếu đã khiến tài sản cá nhân của tỉ phú Adani bốc hơi hơn 61 tỉ USD, theo CNN. Tính đến ngày 5.2, ông Adani đã tụt xuống vị trí thứ 17 trong danh sách những người giàu nhất thế giới của Forbes, với giá trị tài sản ròng chỉ còn 61,9 tỉ USD.

REUTERS

Ngoài ra, những tổ chức cho vay như Credit Suisse và Citigroup được cho là đã ngừng chấp nhận trái phiếu từ nhiều công ty thuộc Adani Group làm tài sản thế chấp cho các khoản vay ký quỹ.

Một thách thức khác giữa cơn bão là S&P Global Ratings hôm 3.2 đã hạ triển vọng xếp hạng đối với Adani Electrical và Adani Ports từ ổn định xuống mức âm. Moody's cảnh báo rằng "những diễn biến bất lợi" có thể làm suy giảm khả năng huy động tiền của Adani Group trong một đến hai năm tới, nhưng cho biết họ sẽ không thay đổi xếp hạng đối với các công ty của tập đoàn. Fitch cho biết không có "tác động ngay lập tức" nào đối với xếp hạng của họ.

Chuyện gì tiếp theo?

Báo cáo của Hindenburg đã làm dấy lên làn sóng kêu gọi điều tra các cáo buộc của phe đối lập trong chính giới Ấn Độ, vốn đã không cho phép một trong hai viện của quốc hội hoạt động trong hai ngày 2 và 3.2. Theo Nikkei Asia, điều đó có thể khiến các tổ chức tài chính địa phương thận trọng trong việc cho tập đoàn của ông Adani vay thêm tiền.

Tập đoàn này đã xây dựng sự hiện diện toàn cầu thông qua các cảng mà họ vận hành ở Israel và Sri Lanka, cùng với các mỏ than ở Úc và Indonesia. Những cáo buộc của Hindenburg khiến tập đoàn bắt buộc phải cải tổ hình ảnh của mình để đảm bảo nguồn tài chính giúp duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh chóng.

Trong khi đó, việc hủy bỏ kế hoạch bán cổ phần thứ cấp đã giáng một đòn mạnh vào Adani Group. Tập đoàn đã lên kế hoạch đầu tư gần một nửa số tiền thu được vào các dự án hydro xanh, sân bay và đường cao tốc, trong khi khoảng 20% sẽ được dùng để trả nợ.

Tập đoàn luôn khẳng định rằng họ có dòng tiền mạnh và "thành tích hoàn hảo" về thanh toán nợ. Công ty nghiên cứu Jefferies ước tính tổng nợ của tập đoàn là 1.600 tỉ rupee cho năm tài chính kết thúc vào tháng 3.2022.