Chuyển lời Việt bài hát 'tối nghĩa', Phạm Hồng Phước giải thích sau khi bị chỉ trích

Nữ ca sĩ trẻ Hoàng Duyên (nổi tiếng với bài hát Sài Gòn đau lòng quá) vừa cho ra mắt MV Heaven, là sản phẩm đầu tiên kết hợp cùng ngôi sao quốc tế sở hữu bài hit "tỉ view" Calum Scott. Màn hợp tác đặc biệt này được khán giả trẻ mong đợi và Heaven cũng là sản phẩm nằm trong album phòng thu thứ hai của Calum Scott mang tên Bridges.

Là một dự án quốc tế, ca khúc Heaven của Calum Scott được 4 nghệ sĩ Đông Nam Á, gồm Hoàng Duyên (Việt Nam), Darren Espanto (Philippines), Diana Danielle (Malaysia), Lyodra (Indonesia) làm mới lại khi hát song ca với nét đặc trưng riêng qua phần chuyển ngữ của từng nước khi kết hợp cùng Calum Scott.

Poster ca khúc Heaven của Calum Scott và Hoàng Duyên

Heaven mang thông điệp tình yêu có sức mạnh to lớn hơn tất cả mọi thứ. Câu hát "What good is life if we’re all just waiting to dance in the sky?" (tạm dịch: Cuộc sống có ích gì nếu tất cả chúng ta chỉ chờ đợi để nhảy múa trên bầu trời?) như một cách tôn vinh giá trị tình yêu.

Phần thể hiện ca khúc bằng tiếng Anh của Hoàng Duyên nhận về nhiều sự quan tâm của khán giả. Có ý kiến cho rằng giọng Hoàng Duyên và Calum Scott không thực sự hợp với nhau, hay có bình luận kiểu: "Giọng Hoàng Duyên hát tiếng nước ngoài nghe kiểu như mấy công chúa Disney hát vậy". Nhiều khán giả khi nghe ca khúc đã không giấu được sự ngỡ ngàng khi tiếng Việt lại xuất hiện trong một sản phẩm quốc tế.

Đặc biệt, gây chú ý nhất lại là việc lời bài hát tiếng Việt do ca - nhạc sĩ trẻ Phạm Hồng Phước viết lời đã gây hoang mang vì khó hiểu cho số đông khán giả.

Bài hát nhận nhiều bàn tán xung quanh phần lời Việt khá khó hiểu và lạ lùng, như đoạn lời liền mạch sau: “Trời cao trong thanh. Chúng ta hiền lành. Tìm bình an quý cất. Một đời này yêu mãi nhất. Nỗi nhớ ngày hè. Thành ấm áp ngày thu”; "Kìa bé lon ton chạy. Thời trẻ qua đi rồi, già nua sẽ tới. Có sao tâm tình bình đạm sẻ chia thôi"...

Các từ ngữ như "bình đạm" trong bài hát mới của Hoàng Duyên khiến khán giả hoang mang, bình luận: "Ủa đây có phải tiếng Việt không?".

Nhận viết lời Việt cho ca khúc Heaven của Calum Scott để phát hành tại Việt Nam, Phạm Hồng Phước - ca sĩ và tác giả loạt bài hát Anh sẽ tốt mà, Khi người lớn cô đơn, Thời thanh xuân sẽ qua... đã chia sẻ về lời bài hát của mình. Anh cho biết: "Từ 'bình đạm' có nghĩa là phẳng lặng, đơn sơ, mờ nhạt, tương thông với hư tĩnh. Bình có nghĩa là bằng phẳng, yên ổn, cân bằng, giản dị, gắn với phạm trù tĩnh. Đạm có nghĩa là nhạt, nhạt nhẽo. Từ đó, chúng ta có thể hiểu tương đối rằng: bình đạm có nghĩa là phẳng lặng, đơn sơ, mờ nhạt, tương thông với hư tĩnh. Trong quan hệ xã hội, 'bình đạm' là phẩm chất duy trì một mối quan hệ bền vững và lâu dài giữa con người với con người, trong tính cách của con người, 'bình đạm' đóng vai trò quân bình và điều hòa những tính cách đối nghịch. Con người có tính 'bình đạm' thì dễ dàng phát huy được mọi khả năng của mình. Trong nghệ thuật, 'bình đạm' biểu hiện rất rõ và thống nhất trong hội họa, thơ và nhạc. Đó là tôn sùng sự giản dị, bình thường, mờ ảo, phẳng lặng".

Phạm Hồng Phước cũng nói thêm: “Từ 'bình đạm' trong văn thơ, nghệ thuật của Việt Nam mình cũng đã được nhiều nhà thơ, nhà văn… sử dụng trong tác phẩm của mình cũng như nghị luận".

Ca - nhạc sĩ trẻ Phạm Hồng Phước

fbnv

Với từ "trong thanh" mà Phạm Hồng Phước dùng trong lời ca, đông đảo khán giả cho rằng: "Sao phải làm khó cái đầu và lỗ tai khi dùng từ khó quá vậy. Vì sao không phải là trong xanh? Nghĩa của 'thanh' cũng đã có 'trong' rồi, ghép lại chi cho rối rắm, không sáng nghĩa thêm chút nào cả. 'Quý cất' lại là từ không có nghĩa. Không thể diễn dịch là quý giá + cất đi được. Cả câu hát 'Tìm bình an quý cất' càng không có nghĩa. Vì sao lại cất đi bình an trong bối cảnh đó? Lại thêm câu viết kiểu hơi kỳ, vừa tối nghĩa vừa rối: 'Một đời này yêu mãi nhất'. Lời bài hát chuyển ngữ sao ngang phè vậy không biết"...

Trước sự phản pháo này từ khán giả thế hệ Gen Z với câu hát "Trời cao trong thanh, chúng ta hiền lành", Phạm Hồng Phước cắt nghĩa: "Ý nghĩa câu này cũng rất đơn giản, rằng chúng ta cứ sống thật tốt, trời xanh sẽ mang đến ta những điều lành, chẳng hạn như chuyện ta vẫn có nhau, cố gắng cho mai sau chẳng phải là những điều tốt đẹp. Thật sự giải thích ra thì có hơi lãng mạn hóa quá nhưng nghệ thuật, âm nhạc một phần nào đó cũng là vậy, mở ra nhiều tưởng tượng, suy ngẫm cho khán giả nghe - xem".

Phạm Hồng Phước chia sẻ thêm về việc viết lời bài hát: “Phải chia sẻ thật, những vòng phát triển giai điệu thế này thường sẽ khó hơn khi viết lại lời Việt, tính kỹ thuật cũng cao hơn. Tôi luôn muốn viết sao cho vừa khiêm nhường, vừa kiêu hãnh, cũng đừng mang tính học thuật quá, giản dị, vừa phải để ngôn ngữ trong tác phẩm phản chiếu tâm hồn, góc nhìn của người nghe và từ đó ta đồng cảm, sẻ chia, nhận thức câu chuyện riêng của bản thân".

Chưa biết các nhà ngôn ngữ học Việt Nam có đồng tình với cách giải nghĩa của Phạm Hồng Phước về bài hát lời Việt của mình không, vì chắc chắn sẽ còn nhiều kiến giải, phân tích thêm từ các chuyên gia. Khán giả hiện vẫn cho rằng lời bài hát mà Phạm Hồng Phước viết "kể cả không tối nghĩa như anh giải thích thì cũng vẫn rất lủng củng, câu trước câu sau không có tí liên kết nào, đó mới là vấn đề". Một bình luận khác của khán giả nhận được nhiều sự đồng tình: "Với một bài hát có sự kết hợp của hai ngôn ngữ, trong đó có tiếng Việt, thì nên làm thế nào để người Việt có thể dễ hiểu nhất. Người Việt còn không thể hiểu được lời Việt trong bài hát thì xem chừng chưa thành công rồi, vì khán giả nghe nhạc là để giải trí, thư giãn dễ chịu chứ không phải ngồi ngẫm từng chữ một, vậy thì mệt mỏi lắm".