Phải quy được trách nhiệm

Dư luận quá quen với các con số ngàn tỉ đồng thất thoát, thua lỗ hoặc các dự án đắp chiếu, nhưng dường như không thể nào quên được hàng chục ngàn tỉ thất thoát, thua lỗ như Vinashin, Vinalines bị rơi vào im lặng,không có khả năng thu hồi sau khi các giám đốc vào tù. Có những dự án đã đầu tư đến hơn 4.500 tỉ như dự án mở rộng Nhà máy luyện cán thép Thái Nguyên, 10 năm nay vẫn dở dang. Dự án đắp chiếu, mỗi ngày phát sinh khoản lãi khoảng 1 tỉ đồng.

Chính phủ khẳng định, với các dự án thua lỗ, nhà nước kiên quyết không tiếp tục đổ vốn vào cứu mà sẽ bán hoặc cho phá sản. Điều đó đúng, nhưng chưa đủ, bởi vì hầu hết những dự án thất bại đều có mẫu số chung: đó đều là những dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, đầu tư bằng vốn ngân sách hoặc có nguồn gốc ngân sách. Những “quả đấm thép” một thời cố chạy cho được dự án, bất chấp hiệu quả đầu tư, mới ra nông nỗi. Những dự án này tiêu tốn đáng kể nguồn lực xã hội và cản trở sự thành công của công cuộc tái cơ cấu.

Vậy thì, để giải quyết câu chuyện “dự án thua lỗ nghìn tỉ”, cách triệt để nhất phải quy được trách nhiệm, mới thuyết phục được nhân dân. Tái cơ cấu luôn đau đớn, bởi vì nó gắn với địa chỉ trách nhiệm rõ ràng của tập thể hoặc cá nhân.

Trong số 12 dự án nghìn tỉ thua lỗ kéo dài được thống kê cho đến nay, có đến 5 dự án thuộc ngành công thương. Nhưng chưa có bất kỳ đánh giá nào về nguyên nhân thất bại, cũng như địa chỉ trách nhiệm người phải chịu trách nhiệm. Tại dự án mở rộng Nhà máy luyện cán thép Thái Nguyên, thậm chí ông chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc dù miễn nhiệm hết các chức vụ quản lý do nhà máy thua lỗ, dự án đắp chiếu thì vẫn đảm nhiệm chức vụ bí thư Đảng ủy để “lãnh đạo toàn diện” công ty này (?). Lý do được giải thích là vì, đơn vị chủ quản của Công ty gang thép Thái Nguyên là tổng công ty thép (Bộ Công thương) không có kiến nghị xử lý về... Đảng.

Nguyên nhân cơ bản nào dẫn đến các dự án thua lỗ hàng loạt? Ai phải chịu trách nhiệm pháp lý? Ai phải chịu trách nhiệm chính trị? Là những câu hỏi cần được trả lời thỏa đáng. Đã đến lúc chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật và phải có địa chỉ để có thể khắc phục triệt để vấn đề.