Trước đây, từ tháng 7.2011 khi Bộ GTVT yêu cầu bắt buộc lắp hộp đen với xe khách, xe tải, xe container, đã có nhiều cảnh báo từ phía chuyên gia và đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) vận tải về việc Bộ này công bố quá nhiều DN sản xuất hộp đen đạt chuẩn, nhưng năng lực thật sự về tài chính, kỹ thuật tới đâu lại chưa kiểm soát được hết. Trong danh sách không ít các DN làm ăn theo kiểu chụp giật, nhập hộp đen không rõ nguồn gốc, hoặc móc nối, thỏa hiệp với chính chủ xe để lược bỏ nhiều chi tiết, lắp đối phó với cơ quan quản lý.
Sau gần 2 năm thị trường hộp đen rơi vào nhiễu loạn, tới tháng 4.2013, Bộ GTVT mới quyết định kiểm tra các DN sản xuất, cung ứng hộp đen để “thanh lọc” các DN nhập nhèm, không đạt chuẩn. Kiểm tra 30 DN sản xuất, cung ứng thiết bị giám sát hành trình (hộp đen), đã có tới 9 DN bị “khai tử”, thu hồi giấy chứng nhận hợp quy vì đã vi phạm nghiêm trọng các quy định về sản xuất, lắp đặt hộp đen. Con số các DN bị thu hồi giấy phép có thể sẽ tăng lên nhiều hơn nữa, bởi vẫn còn tới 22 DN sản xuất hộp đen khác chưa bị sờ gáy.
Hệ quả cũng đã rõ khi rất nhiều DN vận tải, nhiều nhà xe khóc mếu khi kiểm tra lộ ra hộp đen đã mua bị “câm, điếc”, không trích xuất được dữ liệu như quy định. Kết quả kiểm tra tại hàng loạt tỉnh thành trên cả nước đã cho thấy hầu hết các hộp đen không đạt chuẩn, như tại TP.HCM tới 2/3 số hộp đen đã lắp không hoạt động được. Chưa nói tới số tiền chủ phương tiện bỏ ra bị lãng phí, mục tiêu đặt ra từ đầu về việc giám sát, quản lý phương tiện của Bộ GTVT cũng không hề đạt được. Việc Bộ GTVT đưa ra yêu cầu bắt buộc lắp đặt thiết bị, nhưng thiếu quản lý chặt với đơn vị cung ứng đạt chuẩn, thiếu quy định bắt buộc đối với việc trích xuất dữ liệu, khiến mục tiêu quản lý, giám sát phương tiện mới chỉ đạt nửa vời.
Theo thông tư mới nhất của Bộ GTVT, tới 15.10.2013, các đơn vị kinh doanh vận tải, nhà sản xuất, nhập khẩu hộp đen mới phải thực hiện cung cấp, quản lý và sử dụng dữ liệu từ hộp đen đến Bộ và các sở GTVT. Bộ GTVT cũng mới có quyết định “sửa sai”, lành mạnh hóa thị trường bằng cách không cấp phép cho DN hộp đen mới, chỉ khi thị trường có nhu cầu mới mở rộng thêm số lượng DN. Hộp đen có thực sự trở thành bước đột phá quan trọng trong quản lý hoạt động vận tải hay không, phụ thuộc rất lớn vào việc Bộ GTVT và các cơ quan liên quan hiện thực hóa các quyết định, kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ khâu đầu vào hộp đen đến khâu đầu ra thông tin, không làm theo kiểu “bắt cóc bỏ đĩa” như trước đây.
Mai Hà
Bình luận