Bài viết này giới hạn khái niệm mua bán bài báo khoa học trong những trường hợp nhà nghiên cứu bán bài cho đơn vị mua bài mà không hợp tác nghiên cứu thực chất cũng như không thông báo cho cơ quan chủ quản biết.
Về phía đơn vị mua bài báo, việc bơm thổi thành tích nghiên cứu là hành vi lừa dối sinh viên, học viên, đối tác, các quỹ tài trợ và các tổ chức xếp hạng đại học. Nó cũng khuyến khích nhà nghiên cứu chạy theo số lượng mà coi nhẹ chất lượng công trình khoa học, miễn sao công bố được nhiều và nhanh nhất có thể để đổi lấy quyền lợi tài chính thuần túy. Trên bình diện quốc gia, việc các cơ sở nghiên cứu trong nước trả tiền cho nhà nghiên cứu nước ngoài để mua bài còn gây chảy máu ngoại tệ, lãng phí nguồn lực của đất nước mà không giúp ích gì cho việc nâng cao năng lực nghiên cứu thực chất. Tình trạng này kéo dài sẽ gây lệch lạc việc phân bổ nguồn lực cũng như bóp méo chính sách phát triển bền vững.
Về phía nhà nghiên cứu, việc bán bài báo cho một đơn vị khác mà không nhận được sự đồng ý của cơ quan chủ quản, trong nhiều trường hợp, không chỉ vi phạm hợp đồng làm việc mà còn trái với các nguyên tắc về tránh xung đột lợi ích, liêm chính học thuật và đạo đức nghiên cứu. Hành động mua bán bài báo cũng tạo ra một tấm gương xấu đối với các nhà nghiên cứu trẻ lẫn sinh viên, học viên mà nhà nghiên cứu đó hướng dẫn hay làm việc cùng.
Đối với cơ quan chủ quản của nhà nghiên cứu, sẽ là bất công khi cơ quan này đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, tạo điều kiện cho nhà nghiên cứu làm việc nhưng thành quả nghiên cứu lại bị một đơn vị khác hưởng.
Ở phạm vi toàn xã hội, việc chạy theo thành tích ảo, mua bán bài báo khoa học làm xói mòn niềm tin và sự tín nhiệm của công chúng đối với khoa học. Rất nhiều vấn đề của quốc gia mà giải pháp dựa trên tri thức khoa học và kết quả nghiên cứu sẽ không thể được giải quyết nếu công chúng mất niềm tin. Những nghiên cứu cần sự tham gia trực tiếp của công chúng như thử nghiệm thuốc trên lâm sàng, phân tích xã hội học thông qua khảo sát, phỏng vấn cũng không thực hiện được khi công chúng nghi ngờ và khước từ giới khoa bảng.
Cuối cùng, kinh phí dành cho nghiên cứu khoa học được cấp thông qua các quỹ tài trợ sử dụng ngân sách nhà nước mà thực chất là tiền thuế của dân sẽ bị cắt giảm.
Trong khi xã hội đã nhiều lần thất vọng về những biểu hiện tiêu cực và bệnh thành tích trong giáo dục, việc chạy theo thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học sẽ tiếp tục làm nặng thêm căn bệnh trầm kha này, khiến nó di căn khắp giới hàn lâm để rồi hủy hoại dần các trụ cột của ngôi đền thiêng khoa học trong một vòng xoáy tha hóa không có điểm dừng.
Bình luận