10 tác phẩm văn học trong nước đáng chú ý năm 2023

Anh hùng còn chi - Nguyễn Huy Thiệp (Mai Anh Tuấn biên soạn)

Nhã Nam và Lyly

Là tập di cảo gồm những tác phẩm cũng như tư liệu chưa được công bố về cố nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, Anh hùng còn chi cho thấy một góc rất khác của nhà văn lớn này. Trong đó gồm những bài thơ trích từ tập Những vần thơ chua xót khi ông vẫn đang dạy học ở tỉnh Sơn La. Bên cạnh những nỗi hoài nhớ hướng về gia đình, độc giả còn thấy trong tác phẩm Nguyễn Huy Thiệp (lúc bấy giờ ở độ tuổi 27) chủ đề hướng ra nhân sinh, rồi được trở đi trở lại suốt văn nghiệp của ông.

2 kịch bản được chuyển thể từ 2 tác phẩm từng gây “xôn xao dư luận” là Tướng về hưu và Không có vua cũng cho thấy được một góc nhìn đậm tính điện ảnh của cố nhà văn, điều mà những hạn chế do công nghệ làm phim thời trước vẫn chưa đạt được.

Bể trăng côi - Huỳnh Trọng Khang

NXB và NVCC

Bên cạnh tác phẩm dành cho thiếu nhi Nơi không có tuyết, 2023 có thể nói là năm thành công của Huỳnh Trọng Khang, khi mới đây Bể trăng côi cũng được trao giải Văn học trẻ của Hội Nhà văn TP.HCM. Đến với văn đàn bằng Mộ phần tuổi trẻ tạo nên nhiều cuộc thảo luận, ở tiểu thuyết này, tác giả cho thấy độ đằm, độ sâu cũng như lắng đọng của bản thân mình.

Tác phẩm được viết bằng sự liên tưởng hấp dẫn giữa hai mạch truyện với những nhảy cóc thời gian, từ đó mang tính chữa lành và những thông điệp hướng về tính thiện, sự yên bình.

Công chúa Đồng Xuân - Trần Thùy Mai

NXB và Phan Thanh

4 năm sau bộ Từ Dụ Thái hậu, nhà văn Trần Thùy Mai trở lại văn đàn với thể loại tiểu thuyết lịch sử xoay quanh nhân vật công chúa Nguyễn Phúc Gia Phúc. Với những khe hở lịch sử đủ cho nhà văn sáng tạo và sử dụng tưởng tượng của mình, Trần Thùy Mai đã thêm vào đó rất nhiều nỗi niềm cũng như những chứng cứ lịch sử, từ đó khắc họa bối cảnh lịch sử của đất nước trong những ngày đầu Pháp đến xâm lược.

Ở đó, có những nhân vật mang “mặt nạ” khác với ghi chép ta vốn thân quen, cũng như những người phụ nữ mà thân phận họ đã như bọt nước, bèo trôi… Nằm giữa ranh giới của hư cấu và hiện thực, đây là tác phẩm được viết chắc tay và hấp dẫn.

Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu - Hồ Anh Thái

NXB và Đông A

Nổi tiếng với những tác phẩm mang tính đổi mới, nhà văn Hồ Anh Thái cho thấy dường như không đề tài nào làm khó được mình. Hướng vào bối cảnh Hà Nội trong thời chiến tranh với Mỹ, những tưởng đã quá quen thuộc, cuốn tiểu thuyết này mới mẻ trong nghệ thuật viết, độc đáo qua những tưởng tượng và buồn thương với câu chuyện chung.

Tại đây, mỗi một độc giả đều như cảm thấy có phần nào đó dành riêng cho mình. Những người lớn tuổi như được sống lại một thời loạn lạc, trong khi những người trẻ hơn lại được trải nghiệm chính những điều đó, cùng phong cách viết và cách đặt vấn đề mới mẻ, độc đáo, không bị lặp lại.

Lạc đà bay - Võ Đăng Khoa

NXB và NVCC

Sinh năm 2001, Võ Đăng Khoa là một phát hiện mới mẻ của văn học Việt. Lạc đà bay gồm 10 truyện ngắn ở nhiều đề tài, nhiều thể loại, nhưng chiếm đa số vẫn là hiện thực miền Tây sông nước nơi anh sinh ra và lớn lên. Ở tác giả trẻ, sự liên tưởng thú vị, tưởng tượng độc đáo, đặt cạnh cách dùng ngôn ngữ và câu chuyện địa phương hợp lý đã làm nổi bật lên tính vùng miền rất riêng, khác lạ.

Tuy khai thác về một vùng đất mà nhiều tác giả đã rất thành công, nhưng Võ Đăng Khoa cho thấy ở mỗi góc nhìn khác nhau, người viết cũng như người đọc đều có khả năng đem đến những góc nhìn mới, những câu chuyện riêng.

Nhân sinh kép - Đức Anh

NXB và NVCC

Quen thuộc với độc giả trẻ qua những tác phẩm trinh thám - phá án có phần hợp thời, Nhân sinh kép đánh dấu con đường văn chương sâu hơn và đậm nét hơn của Đức Anh.

Vẫn xoay quanh câu hỏi muôn đời: thể xác và tâm hồn, cuốn tiểu thuyết này bằng sự sáng tạo trong cốt truyện nhiều chặng đã cho thấy một câu chuyện ngỡ là tưởng tượng, thế nhưng đó cũng đồng thời là cuộc đấu tranh trong mỗi con người.

Sậy - Thuận

NXB và NVCC

Năm qua cũng là năm thành công của nhà văn Thuận, khi tiểu thuyết Chinatown qua bản dịch của Nguyễn An Lý đoạt giải thưởng dịch thuật, và tiểu thuyết Sậy cũng đã ra mắt bằng cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh. Là tác phẩm chắc tay và nhiều ẩn ức, cuốn tiểu thuyết này có phần thân quen với quãng đầu sáng tác của nữ nhà văn ở các tác phẩm như Chinatown, T. mất tích…

Cảm giác bức bối và sự khó chịu của cuốn sách này như đánh động được tâm thức người đọc, và cũng là điều mà Thuận tạo ra như đặc trưng của mình, giống với những nhà văn Pháp mà chị dịch thuật, như Camille deToledo hay Michel Houellebecq.

Thương ngàn - Vĩnh Quyền

NXB và Phan Văn Phú

Khi vừa nhận được giải thưởng văn học ASEAN (tác phẩm Trong vô tận) thì cuốn tiểu thuyết tiếp theo của nhà văn, nhà báo Vĩnh Quyền - Thương ngàn - được cho ra mắt. Có một nghịch lý rằng trong khi những vấn đề về biến đổi khí hậu, môi trường thay đổi vang lên hằng ngày… thì số tác phẩm phản ánh vấn đề này lại tương đối ít.

Ở Thương ngàn, những yêu cầu của một tác phẩm sinh thái không chỉ được hoàn thành đủ mà còn tiến đến những thể nghiệm văn chương, trong cách xóa nhòa ranh giới thể loại cũng như vấn đề mà tác giả muốn mô tả. Vượt xa Trong vô tận, Thương ngàn cho thấy được sự tiết chế nhưng rất hiệu quả của nhà văn Vĩnh Quyền.

Trôi - Nguyễn Ngọc Tư

NXB và Nguyễn Á

Gồm nhiều truyện ngắn, Trôi như sự tổng hòa quá trình học tập, tích lũy vốn văn cũng như vốn sống của Nguyễn Ngọc Tư. Ở đây, miền Tây sông nước vẫn còn đó, nhưng đã mờ nhòe và nhường chỗ cho những chuyện rộng hơn, phổ quát hơn.

Ý nghĩa an ủi của Trôi có điều gì đó gắn với chữ “duyên” trong những tản văn mà nữ tác giả chấp bút thời gian qua, như Hành lý hư vô, Hong tay khói lạnh. Ngoài ra, tác phẩm cũng đã mang đến một thử nghiệm mới trong một dạng thức văn chương không được cấu kết từ những “công thức” cố định, mà là một dòng vô tận những sự bất ngờ, như một dòng nước trôi đi mải miết.

Tuyệt không dấu vết - Nguyễn Việt Hà

NXB và Thu Hòa

Ra mắt đến 2 tác phẩm trong năm 2023, nhưng nổi bật hơn là tiểu thuyết Tuyệt không dấu vết. Tuy không định mang tính tản văn vào tác phẩm này, nhưng nó đã là “máu thịt” của Nguyễn Việt Hà.

Vẫn là cái bông lơn, hài hước, rất đời, rất thực của “cao bồi già” trong việc phối trộn trinh thám - tâm lý - tiểu thuyết kiếm hiệp, nhưng cũng mới mẻ trong những giao thoa của hiện thực huyền ảo, nơi không gian - thời gian bị bẻ cong, để thám tử Kỳ Phát, Francis Garnier hay Garcia Marquez… gặp gỡ được nhau trong một cơ hội “tuyệt không dấu vết”.

* Thứ tự được xếp theo bảng chữ cái